Dieta niskolaktozowa w chorobie Hashimoto

Nietolerancję laktozy zaczęto rozpoznawać dopiero w ciągu ostatnich 50 lat. Obecnie jest ona definiowana jako zespół kliniczny charakteryzujący się bólem brzucha, wzdęciami i biegunką, które występują po spożyciu laktozy.

Co to jest laktoza?

Laktoza jest disacharydem (dwucukrem) powszechnie występującym  w różnego rodzaju produktach spożywczych. Do trawienia laktozy niezbędny jest wyspecjalizowany enzym zwany laktazą. Dzięki niemu laktoza rozkładana jest do glukozy i galaktozy.

Genetycznie zaprogramowana redukcja aktywności laktazy w wieku dorosłym dotyka coraz większej części dorosłej populacji świata i może powodować kłopotliwe objawy trawienne, które mogą się również różnić w zależności od indywidualnej ilości laktazy, czasu pasażu jelitowego, a zwłaszcza od ilość spożytej laktozy.

Nietolerancja laktozy w Hashimoto

Wysoka częstość tego zaburzenia występuje generalnie w populacji, nie tylko u chorych na Hashimoto. Szacuje się, że nietolerancja laktozy mniej lub bardziej odczuwalna występuje u około 20 do 80% osobników populacji kaukaskich. W Polsce nietolerancja laktozy dotyka około 30% populacji dorosłej. Problem ten występuje również bardzo często u osób chorujących na Hashimoto.

Produkty zawierające laktozę, czyli głównie produkty mleczne i nabiał są przede wszystkim bogatym źródłem wapnia i białka, ale także witamin z grupy B, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach czy pierwiastków jak cynk, magnez i potas. Istotnym jest zatem zapobieganie potencjalnym niedoborom poprzez dobrze zbilansowaną dietę.

Osoby chorujące na Hashimoto nie zawsze mają nietolerancję laktozy, część z nich nie toleruje po prostu mleka, a nabiał już tak. Dlatego nie każda osoba chorująca na Hashimoto musi wprowadzić dietę niskolaktozową. Eliminacja nabiału konieczna jest w przypadku ewidentnych objawów ze strony przewodu pokarmowego. U osób, którym ciężko wyrównać poziom TSH warto również rozważyć diagnostykę w kierunku tej nietolerancji.

Znaczenie uzasadnionej eliminacji laktozy z diety w chorobach tarczycy jest związane z zaburzeniem wchłaniania leków. Eliminacja nabiału z diety w niektórych wypadkach pozwala również na ustąpienie nieprzyjemnych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takich jak bóle brzucha, biegunka czy wzdęcia co jednoznacznie poprawia komfort życia.

W badaniach przeprowadzonych na 84 chorujących na zapalenie tarczycy typu Hashimoto wykazano, że 63 z nich ma nietolerancję laktozy. Eliminacja tego cukru doprowadziła do zmniejszenia stężenia TSH bez modyfikacji dawki lewoskrętnej tyroksyny. Z tego powodu autorzy badania sugerują, żeby osoby, które wykazują duże wahania w stężeniu hormonu tyreotropowego i jednocześnie przyjmują wysokie dawki tyroksyny wykonały test w kierunku nietolerancji laktozy (1).

W przypadku jednoczesnego występowania choroby Hashimoto i nietolerancji laktozy istotne jest zatem wprowadzenie diety niskolaktozowej.

Oprócz dietetycznych ograniczeń żywności zawierającej laktozę, można  rozważyć również podawanie enzymu laktazy w formie suplementu diety. Obecnie bada się także możliwość zastosowania probiotyków do leczenia nietolerancji laktozy –  niektóre szczepy probiotyczne wykazały specyficzną aktywność β-galaktozydazy, wspomagając w ten sposób trawienie laktozy (4).

Jak leczyć nietolerancję laktozy?

Leczenie nietolerancji laktozy polega głównie na zmniejszeniu lub wyeliminowaniu takiej ilości laktozy, która spowoduje ustąpienie objawów. W zależności od nasilenia dolegliwości, można postępować następująco:

• całkowicie wyeliminować z diety produkty zawierające laktozę;
• ograniczyć spożycie produktów zawierających laktozę;
• wybierać produkty “bez laktozy”, lub “o obniżonej zawartości laktozy”;
• zastosować preparaty zawierające farmakologiczne postacie laktazy (enzymu rozkładającego laktozę) (2).

Jak zastosować dietę niskolaktozową?

• Wyeliminować z diety mleko i produkty mleczne, zarówno krowie, kozie, owcze, bawole, jak i wszystkich innych ssaków. Należy unikać również serów białych, natomiast sery żółte twarde, również zawierają laktozę, ale również sporo tłuszczu i w zależności od stopnia nasilenia nietolerancji małe ilości mogą być dobrze tolerowane (1-2 plasterki).
• Sprawdzać skład spożywanych potraw, czy nie ma w nich dodatku mleka, mleka w proszku lub produktów mlecznych – mleko i produkty mleczne mogą być dodawane także do margaryn, pieczywa, płatków śniadaniowych, ciast, słodyczy, gotowych deserów, zup, sosów w proszku i wędlin.
• Sprawdzać skład leków (tabletek, kapsułek itp.), czy nie zawierają laktozy.
• Osoby z nietolerancją laktozy zazwyczaj dobrze tolerują ilości 5-10 g laktozy – taka ilość odpowiada 100 – 200 ml maślanki, kefiru, jogurtu i słodkiego mleka (3).

Podsumowując, przy jednocześnie występującej chorobie Hashimoto i nietolerancji laktozy należy wprowadzić dietę eliminacyjną, dzięki temu zwiększy się skuteczność leczenia farmakologicznego (5).

Pozwoli to również na wyciszenie toczącego się stanu zapalnego w organizmie oraz ustąpienie nieprzyjemnych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takich jak bóle brzucha, biegunka czy wzdęcia co jednoznacznie poprawi komfort życia.

Literatura

1. Asik M., Gunes F., Binnetoglu E., et al.; Decrease in TSH levels after lactose restriction in Hashimoto’s thyroiditis patients with lactose intolerance; Endocrine 2014 Jun; 46(2):279-84.
2. Cellini M., Santaguida MG., Gatto I.; Systematic appraisal of lactose intolerance as cause of increased need for oral thyroxine; J Clin Endocrinol Metab. 2014 Aug;99(8):E1454-8.
3. Dekker PJT., Koenders D., Bruins MJ.; Lactose-Free Dairy Products: Market Developments, Production, Nutrition and Health Benefits.; Nutrients. 2019 Mar 5;11(3). pii: E551.
4. Pastusiak K., Michałowska J., Bogdański P.; Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy; Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017; 8(4):155-160.
5. Ratajczak E. A., Moszak M., Grzymisławski M.; Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto; Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 2017;7(4):305-311.

O autorze Paulina Smoczyńska

mgr

Mgr dietetyki, psychodietetyk i specjalista przyjazny insulinoopornym, a także mgr inż. żywienia człowieka. Członek Polskiego Towarzystwa Medycyny Stylu Życia. Współautorka publikacji naukowych z zakresu żywienia. Aktywna uczestniczka konferencji naukowych krajowych, również międzynarodowych. Prowadzi poradnictwo i edukację pacjentów chcących zmienić styl życia zarówno w  zakresie prewencji, jak i leczenia żywieniowego chorób przewlekłych.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u