Eliminacja glutenu z diety pacjentów z chorobą Hashimoto: wady i zalety

Wiele osób podejmuje decyzję o wprowadzeniu diety bezglutenowej w przebiegu choroby Hashimoto. Czasami jest ona wprowadzana na własną rękę bez wcześniejszej diagnostyki, czasami przy wsparciu dietetyka. W niektórych przypadkach dieta bezglutenowa rzeczywiście okazuje się być zasadna. Dzięki niej zaobserwować można ustąpienie niektórych objawów, np. ze strony przewodu pokarmowego. Jednak wbrew ogólnym przekonaniom i panującej modzie, nie u każdego jest ona koniecznością. Niejednokrotnie okazuje się, że eliminacja glutenu w Hashimoto nie przynosi żadnych efektów.

Co z tym glutenem?

Badania wskazują, że od 3,2% do nawet 43% osób z chorobą Hashimoto może mieć współwystępującą nadwrażliwość na gluten. Także ryzyko zachorowania na celiakię u osób z Hashimoto wynosi 1:30, czyli jest 10 razy wyższe niż u osób zdrowych. Celiakia inaczej zwana chorobą trzewną jest to trwająca całe życie immunologiczna choroba o podłożu genetycznym. Charakteryzuje się nietolerancją glutenu – białka zawartego w zbożach takich jak: pszenica, żyto, jęczmień, owies. Działający toksycznie gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, maleńkich wypustek błony śluzowej, które zwiększają jego powierzchnię i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie toksycznego działania glutenu wchłanianie pokarmu jest upośledzone. Prowadzi to do wystąpienia różnorodnych objawów. Jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie ścisłej diety bezglutenowej (1).

W przypadku występowania objawów takich jak bóle i wzdęcia brzucha, czy tłuszczowe biegunki warto zrobić badania w kierunku choroby trzewnej. Jednak czasami mimo zdiagnozowanej celiakii nie obserwuje się charakterystycznych dla niej objawów. Wówczas mowa jest o nietypowej postaci celiakii, która objawia się jedynie zwiększonym zapotrzebowaniem organizmu na hormony tarczycy. Informacja ta będzie ważną wskazówką przede wszystkim dla osób, które mają problem z wyrównaniem hormonów tarczycy. W takich wypadkach również warto rozważyć diagnostykę w kierunku celiakii.

Celiakia a Hashimoto

Ryzyko zachorowania na celiakię jest wyższe wśród pacjentów z chorobą Hashimoto ponieważ gliadyna, czyli białko tworzące gluten ma podobną strukturę do tkanki tarczycowej. Z tego względu istnieją podejrzenia, że gliadyna powodować może produkcję przeciwciał, które atakować mogą także tkankę tarczycy. Dzięki eliminacji glutenu i wprowadzeniu diety bezglutenowej proces ten zostaje zahamowany. Warto jednak pamiętać, że produkty zbożowe będące źródłem glutenu dostarczają także witamin i składników mineralnych do naszego organizmu, dlatego tak ważne jest wprowadzenie diety bezglutenowej pod nadzorem dietetyka. Zmniejszy to ryzyko wystąpienia niedoborów związanych ze stosowaniem diety eliminacyjnej (3).

Dodatkowo osoby, u których zdiagnozowano celiakię przy jednoczesnym występowaniu choroby Hashimoto powinny pamiętać, że wprowadzenie leczenia żywieniowego w postaci diety bezglutenowej spowodować może konieczność zmniejszenia dawki hormonów tarczycy. Dzieje się tak, dzięki poprawie funkcjonowania tarczycy oraz zmniejszeniu ilości przeciwciał anty-TPO (2).

Czy diagnostyka jest konieczna?

Wiele osób wprowadza jednak dietę bezglutenową bez wykonania jakiejkolwiek diagnostyki. Warto zwrócić uwagę, że nie ma naukowych rekomendacji do wprowadzenia diety bezglutenowej u wszystkich osób z chorobą Hashimoto. Wykluczenie glutenu z diety przed wykonaniem badań obniża ich wiarygodność. Dzieje się tak, ponieważ na skutek wprowadzonej diety dotychczas uszkodzone kosmki jelitowe regenerują się, a poziom przeciwciał wskazujących na występowanie celiakii normalizuje się. Z tych względów dieta eliminacyjna powinna być stosowana tylko po wykonaniu odpowiednich badań oraz po konsultacji z lekarzem i dietetykiem.  

Dieta bezglutenowa na własną rękę

Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że samodzielna eliminacja glutenu z diety wpłynąć może na pogorszenie samopoczucia oraz przyczynić się do wystąpienia niedoborów pokarmowych. Gluten jest składnikiem, który bardzo powszechnie występuje w żywności, z tego względu jego zastąpienie nie należy do najłatwiejszych. Warto skorzystać z pomocy dietetyka, który pokieruje, które produkty należy wyeliminować z diety, a jakie produkty powinno się wprowadzić w zamian. Dzięki czemu żywienie nadal pozostanie pełnowartościowe. W diecie bezglutenowej bardzo ważne są naturalnie bezglutenowe zboża takie jak: komosa ryżowa, kasza jaglana, kasza gryczana, ryż, teff czy amarantus.

Złotą zasadą jest działanie z głową i nie uleganie modzie. Bezzasadne stosowanie  diety eliminacyjnej może przynieść więcej strat niż korzyści. Warto pamiętać, że to nie gluten jest przyczyną choroby Hashimoto, a wykluczenie glutenu nie wyleczy tej choroby.

Literatura

1. Grzymisławski M., Stankowiak-Kulpa H., Włochal M. Celiakia — standardy diagnostyczne i terapeutyczne 2010 roku. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, tom 1, nr 1: 12–21.
2. Hadithi M. et.al. Coeliac disease in Dutch patients with Hashimoto’s thyroiditis and vice versa. World J Gastroenterol. Mar 21, 2007; 13(11): 1715-1722.
3. Miśkiewicz P., Kępczyńska-Nyk A., Bednarczuk T. Coeliac disease in endocrine diseases of autoimmune origin. Polish Journal of Endocrinology 2012; 63 (3): 240-249.
4. Pastusiak K., Michałowska J., Bogdański P. Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017, tom 8, nr 4: 155–160.
5. Ratajczak A.E., Moszak M., Grzymisławski M. Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Piel Zdr Publ. 2017;7(4): 305–311.

 

O autorze Marta Banaszak

mgr

Dietetyk kliniczny, absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Edukator żywieniowy ogólnopolskiego programu “Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”. Posiada bogate doświadczenie kliniczne z zakresu żywienia człowieka.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u