Diety alternatywne w Hashimoto

Odpowiednia dieta w Hashimoto może wpłynąć na spowolnienie przebiegu choroby, zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób współistniejących oraz w konsekwencji na poprawę stanu zdrowia. Najczęściej zalecanym sposobem żywienia w tej jednostce chorobowej jest dieta oparta o zasady racjonalnego odżywiania, jednak regularnie pojawiają się propozycje rozmaitych diet alternatywnych mających wspomóc leczenie. Czy ich stosowanie jest uzasadnione?

Dieta bezglutenowa

Dieta bezglutenowa polega na wykluczeniu z jadłospisu produktów zawierających gluten. Gluten jest białkiem zapasowym występującym w pszenicy, jęczmieniu, życie czy owsie. Taki sposób żywienia jest konieczny w leczeniu choroby trzewnej (celiakii), choroby Dühringa, nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten czy też alergii na gluten (1). Istnieją jednak przesłanki wskazujące na korzystny wpływ diety bezglutenowej również u osób chorujących na chorobę Hashimoto niezależnie od współistniejącego rozpoznania celiakii. Według naukowców, taki sposób żywienia miałby obniżyć miano przeciwciał anty-TPO i anty-TG w surowicy (2).

Zarówno choroba Hashimoto jak i celiakia należą do chorób autoimmunologicznych, które mogą ze sobą współistnieć. U osób z zapaleniem tarczycy celiakia występuje znacznie częściej niż w populacji ogólnej. Dlatego biorąc pod uwagę wspólne pochodzenie tych dwóch chorób, pacjenci testują taki sposób żywienia (3).

Natomiast Grupa Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN) przedstawia przeciwne stanowisko (4). Eksperci potwierdzają konieczność stosowania diety bezglutenowej wyłącznie w przypadku współwystępowania choroby Hashimoto i celiakii. Ich zdaniem, błędem jest stosowanie diety bezglutenowej u chorych na Hashimoto, bez wcześniejszego przeprowadzenia serologicznych badań przesiewowych. Nie wykazano również, że spożywanie glutenu zwiększa ryzyko wystąpienia choroby Hashimoto.

Należy podkreślić, że wieloletnie stosowanie nieodpowiednio zbilansowanej diety bezglutenowej może wiązać się z ryzykiem powstania licznych niedoborów pokarmowych. Wśród nich wymienia się zwłaszcza niedobór witamin oraz składników mineralnych, takich jak: kwas foliowy, witaminy B1, B12, C, czy też wapń i żelazo. Dieta bezglutenowa często dostarcza również zbyt małe ilości błonnika pokarmowego.

Dieta bezlaktozowa

Dieta bezlaktozowa polega na eliminacji poszczególnych produktów zawierających laktozę (mleko krowie oraz mleko innych ssaków i ich pochodne) i jest rekomendowana osobom, które nie tolerują tego dwucukru. Nietolerancja laktozy jest spowodowana brakiem aktywności laktazy, czyli enzymu odpowiedzialnego za rozkładanie laktozy do glukozy i galaktozy.

Istnieją jednak przesłanki wskazujące na pozytywny wpływ wykluczenia mleka u osób z chorobą Hashimoto. Jak wykazano, mleko sprzedawane hurtowo jest niskiej jakości, ponadto kazeina w nim zawarta, wykazuje zdolności antygenowe, co w przypadku tej choroby nie jest wskazane. Czy to oznacza, że należy zrezygnować z produktów mlecznych w diecie? Nie do końca, zaleca się ich spożywanie w umiarkowanych ilościach, jednak należy zwrócić uwagę, aby były one jak najmniej przetworzone i naturalne (5).

Należy pamiętać, że mleko i produkty mleczne stanowią źródło pełnowartościowego białka, witamin oraz składników mineralnych, np. wapnia czy jodu. W związku z tym, całkowite wykluczenie z diety tej grupy produktów może prowadzić do niedoborów tych składników.

Badania wykazały także, że nietolerancja laktozy występuje znacznie częściej u osób z chorobą Hashimoto, niż w populacji ogólnej. Dowiedziono, że po zdiagnozowaniu nietolerancji, stosowanie takiego sposobu żywienia prowadzi do obniżenia poziomu TSH. Jednak należy podkreślić, że poziom TSH nie ulega znacząco zmianie u osób bez nietolerancji laktozy stosujących ten rodzaj diety. W związku z tym nie ma uzasadnienia w stosowaniu diety bezlaktozowej u osób z chorobą Hashimoto, bez stwierdzonej nietolerancji laktozy (6).

Istotne jest natomiast stosowanie takiego sposobu żywienia przez osoby mające nietolerancję laktozy, ze współistniejącą chorobą Hashimoto. Powodem jest fakt, że nietolerancja laktozy może powodować przyspieszenie pasażu jelitowego, co prowadzi do gorszego wchłaniania tyroksyny. Ponadto u pacjentów z zapaleniem tarczycy często zmieniona jest mikroflora jelitowa, co może prowadzić do gorszej absorpcji leków (7).

Dieta Paleo

Dieta Paleolitu jest określana również jako dieta myśliwsko-zbieracka, ponieważ składa się z pokarmów, które były dostępne przed pojawieniem się rolnictwa. Do jej głównych zasad należy spożywanie żywności nieprzetworzonej, czyli takiej która występuje w naturze: warzywa, owoce, ryby, mięso, jaja, grzyby czy orzechy. Zakazane jest spożywanie cukrów rafinowanych, kukurydzy, zbóż, używek (kawy, herbaty, alkoholu oraz tytoniu), produktów mlecznych czy soli kuchennej.

W diecie Paleo około 40% energii pochodzi z tłuszczów, a po około 30% z białka i węglowodanów (8).

Potencjalne wady tej diety obejmują niedobory witaminy D oraz wapnia. Badania wykazały również, że osoby stosujące dietę Paleo spożywają niewystarczające ilości jednego z najważniejszych mikroelementów, potrzebnych do prawidłowej pracy tarczycy, czyli jodu. Dzieje się tak ze względu na eliminację z jadłospisu soli kuchennej oraz produktów mlecznych. Z tego też względu stosowanie takiego sposobu żywienia jest ryzykowne dla osób z chorobą Hashimoto (9).

Protokół autoimmunologiczny

Protokół autoimmunologiczny jest bardziej rygorystyczną modyfikacją diety paleo. Taki sposób odżywiania przeznaczony jest dla osób cierpiących na choroby autoimmunologiczne. Polega on na wykluczeniu z jadłospisu sporej części produktów, między innymi zbóż, roślin strączkowych, psiankowatych (np. pomidory, papryka, ziemniaki, bakłażan), nabiału, jajek, kawy, alkoholu, orzechów, ziaren i nasion.

Po fazie eliminacji poszczególnych produktów, następuje faza podtrzymania, która trwa do czasu redukcji występujących objawów oraz poprawy samopoczucia (nawet do 90 dni), następnie stopniowo wprowadzane są do diety poszczególne grupy żywności (10).

W związku z tym, że Hashimoto jest chorobą o podłożu autoiummunologicznym często można spotkać zalecenia dotyczące stosowania protokołu autoimmunologicznego w tej jednostce chorobowej. Jednak dotychczas przeprowadzone badania naukowe nie wykazały istotnej poprawy w funkcjonowaniu tarczycy po zastosowaniu tego rodzaju diety (11).

Podsumowanie

Należy pamiętać, że urozmaicona dieta chroni nas przed niedoborami pokarmowymi, dlatego również w chorobie Hashimoto niewskazane jest bezpodstawne eliminowanie różnych grup produktów ze swojej diety. U każdej z osób chorujących na Hashimoto, dieta powinna zostać ustalona indywidualnie. Warto jest skorzystać z możliwości oceny tolerancji poszczególnych produktów za pomocą dostępnych metod diagnostycznych, które wskażą nam jakie produkty nie są korzystne dla naszego zdrowia i w związku z tym jaki rodzaj żywności należy wyeliminować (12).

Literatura

Gliszczyńska-Świgło A., Rybicka I. Niedobory składników odżywczych w diecie bezglutenowej. Probl Hig Epidemiol 2019, 97(3): 183-186.
Krysiak R., Okopień B., Szkróbka W. The Effect of Gluten-Free Diet on Thyroid Autoimmunity in Drug-Naïve Women with Hashimoto’s Thyroiditis: A Pilot Study. Exp Clin Endocrinol Diabetes 2019; 127: 417–422.
Florczyk I., Florczyk M., Junik R. Dieta bezglutenowa a choroba Hashimoto – obecny stan wiedzy. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2018;9(4): 152-159.
Bednarczuk T., Bierła J., Gajewska D. Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto: stanowisko Grupy Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN). Postępy Żywienia Klinicznego 2018, 14(47): 33-47.
Michota-Kotulska E., Zakrzewska E., Zegan M. Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromat. Chem. Toksykol. 2015, XLVIII (2): 117-127.
Carlotta Del Duca S., Cellini M., Centanni M. Systematic Appraisal of Lactose Intolerance as Cause of Increased Need for Oral Thyroxine. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 2014, 99(8): 1454-1458.
Grzymysławski M., Moszak M., Ratajczak A.E. Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Piel Zdr Publ. 2017;7(4):305–311.
Anton S.D., Barnett T.E., Hida A. Effects of Popular Diets without Specific Calorie Targets on Weight Loss Outcomes: Systematic Review of Findings from Clinical Trials. Nutrients, 2017, 9(8): 822.
Eggertsen R., Larsson C., Lindahl B. A Paleolithic-type diet results in iodine deficiency: a 2-year randomized trial in postmenopausal obese women. European Journal of Clinical Nutrition, 2018, 72: 124-129.
Chandrasekaran A. Diamant C., Grandhe S. Efficacy of the Autoimmune Protocol Diet for Inflammatory Bowel Disease. Inflamm Bowel Dis., 2017, 23(11): 2054–2060.
Abbott R.D., Alt A.G., Sadowski A. Efficacy of the Autoimmune Protocol Diet as Part of a Multi-disciplinary, Supported Lifestyle Intervention for Hashimoto’s Thyroiditis. Cureus, 2019, 11(4): 4556.
Gier D. Evaluation of the prevence IgG- dependent food intolerance in women patients with thyroid disorders. Publikacje PTD, 2016: 49-56.

O autorze Magdalena Wanat

mgr

Absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Doświadczenie zawodowe zdobywa w ramach praktyk oraz staży zawodowych. Do jej głównych zainteresowań należy żywienie kobiet w ciąży oraz w okresie laktacji, a także żywienie dzieci.