Zioła i przyprawy polecane w Hashimoto

Zioła i przyprawy – czym się różnią?

Zioła (zwane również roślinami zielarskimi) są to wszystkie rośliny zawierające substancje wpływające na metabolizm człowieka i dostarczające surowców zielarskich. Do ziół zaliczane są zarówno jedno- jak i dwuletnie rośliny zielne, drzewa, krzewy, warzywa, byliny, jak i niektóre grzyby. Zioła stosowane są głównie w terapii i profilaktyce występowania pewnych chorób.

Przyprawy z kolei określane są jako wysuszone części roślin, do których zalicza się korzenie (imbir), korę (cynamon), liście (bazylia), kwiaty (szafran), pączki kwiatowe (goździki) i owoce (ziele angielskie) o charakterystycznym, aromatycznym zapachu. Wyróżnia się przyprawy ziołowe, korzenne i warzywne. Do przypraw ziołowych zalicza się: tymianek, bazylię, majeranek, cząber i rozmaryn, a do przypraw korzennych: pieprz, imbir, cynamon, wanilię, ziele angielskie, goździki, gałkę muszkatołową. Z kolei najczęściej stosowanymi przyprawami warzywnymi są czosnek i cebula.

Główną rolą przypraw jest nadawanie naszym potrawom charakterystycznego smaku i zapachu. Przyprawy także zaostrzają apetyt i wspomagają proces trawienia poprzez wzmożone wydzielanie soków trawiennych i pobudzenie ruchów jelit. Wiele przypraw, oprócz oddziaływania na zmysły człowieka, ma także działanie lecznicze lub wspomagające różnego rodzaju terapie. 

Podział roślin na lecznicze i przyprawowe jest w zasadzie niemożliwy. Wynika to z faktu, że wiele typowo leczniczych ziół jest stosowanych powszechnie jako przyprawa (np. szałwia czy tymianek), z kolei przyprawy są niekiedy stosowane również w lecznictwie (np. kminek czy czarnuszka). Właściwości przypraw, podobnie jak i ziół leczniczych, zawdzięczamy obecności w nich substancji biologicznie czynnych, do których zaliczamy związki organiczne takie jak  alkaloidy, glikozydy, śluzy, gorycze, olejki eteryczne i flawonoidy. Pewną rolę odgrywają tu także składniki mineralne, witaminy, enzymy i hormony roślinne (1).

Zastosowanie ziół i przypraw w chorobie Hashimoto

Przypuszcza się, że stosowanie niektórych ziół i przypraw może odgrywać również istotną rolę w chorobach tarczycy, w tym w chorobie Hashimoto. Poniżej znajdziesz kilka przykładów ziół i przypraw, które potencjalnie mogą korzystnie wpływać na funkcjonowanie tego gruczołu. Należy jednak podkreślić, że dotychczas zidentyfikowano tylko nieliczne zioła i przyprawy, które mogą wywierać dobroczynny wpływ na funkcjonowanie tarczycy. Co więcej, większość badań została przeprowadzona na modelu zwierzęcym. Nie wiadomo więc czy uzyskane wyniki można przenieść bezpośrednio na ludzi. Potrzebne są więc dalsze badania, aby określić potencjalną rolę tych roślin w terapii chorób tarczycy. 

Czarnuszka siewna (Nigella sativa) 

Nasiona czarnuszki mają ostry, korzenny smak i jako przyprawa są dodawane do serów, pieczywa, czy niektórych mięs. Dotychczas przeprowadzone badania wykazały, że czarnuszka posiada właściwości żółciopędne, moczopędne, przeciwbakteryjne, przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz poprawiające trawienie. Najnowsze badania wykazały również, że czarnuszka może także regulować poziom cholesterolu oraz obniżać stężenie glukozy we krwi. Wykazano także, że czarnuszka może mieć również zastosowanie u pacjentów z chorobami tarczycy (2). W badaniach przeprowadzonych na grupie pacjentów z chorobą Hashimoto wykazano, że czarnuszka może obniżać poziom TSH i przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO, jednocześnie zwiększając wydzielanie hormonu T3. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby jednoznacznie określić rolę czarnuszki w terapii choroby tarczycy (3).

Ashwagandha (Withania somnifera)

Roślina ta znana jest także pod nazwą Witania ospała choć bardziej popularna jej nazwa to żeń-szeń indyjski. Ashwagandha zaliczana jest do adaptogenów czyli ziół zawierających w swoim składzie co najmniej jeden aktywny farmakologicznie związek, który wykazuje działanie immunostymulujące (pobudzające układ odpornościowy), obniża aktywność ośrodkowego układu nerwowego działając uspokajająco i poprawiając funkcje mózgowe, a tym samym umiejętność uczenia się i zapamiętywania. Adaptogeny ponadto powinny podwyższać sprawność fizyczną organizmu w sytuacji obciążenia wysiłkiem, a także posiadać właściwości przeciwutleniające. 

Witania rośnie zazwyczaj na suchych terenach strefy subtropikalnej. W rejonach naturalnego występowania jest wiecznie zielonym krzewem. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że ten podnoszący nastrój adaptogen jest jednym z niewielu ziół, które mogą stymulować funkcję tarczycy. Ashwagandha ma bardzo silne działanie w związku z tym powinna być przyjmowana tylko pod kontrolą specjalisty (4).

Pokrzywa indyjska (Coleus forskohlii)

Pokrzywa indyjska występuje w stanie naturalnym w Indiach. W tamtych regionach jest dobrze znana i wykorzystywana od dawna w medycynie ludowej jako roślina lecznicza. Roślina ta znalazła zastosowanie w terapii różnych schorzeń. Jest ona stosowana między innymi w chorobach sercowo-naczyniowych, problemach ze strony układu pokarmowego, otyłości, chorobach układu oddechowego a także wielu innych schorzeniach. Swoje działanie pokrzywa indyjska zawdzięcza obecności forskoliny. Doświadczenia przeprowadzone z udziałem zwierząt wskazują na możliwy udział forskoliny w obniżaniu ciśnienia tętniczego krwi i hamowaniu procesu agregacji płytek krwi (5). Związek ten może również wpływać na wydzielanie hormonów tarczycy. Jednak bezpieczeństwo stosowania tej rośliny oraz szczegółowe informacje dotyczące działań niepożądanych i potencjalnych interakcji wymaga dalszych badań (6).

Bacopa (Bacopa monnieri) 

Bacopa monnieri jest z jedną z podstawowych i najważniejszych roślin ajurwedyjskich (system medycyny indyjskiej). Jej główne działanie polega na zwiększeniu przepływu krwi w mózgu, polepszeniu koncentracji, działaniu przeciwdepresyjnym, przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, przeciwnowotworowym. Co ciekawe, nie wykazano dotychczas, aby jej stosowanie wiązało się z występowaniem działań ubocznych (7). Przypuszcza się, że Bacopa również może mieć działanie wspomagające leczenie niedoczynności tarczycy. Wstępne badania na zwierzętach cierpiących na niedoczynność tarczycy sugerują, że Bacopa zwiększa syntezę T4, nie wpływając jednocześnie na poziom T3 (8).  

Podsumowanie

Jak wykazano zioła i przyprawy mogą wywierać korzystny wpływ na organizm człowieka. Z drugiej strony należy pamiętać, że w niektórych stanach chorobowych używanie pewnych ziół oraz przypraw może być niewskazane. Z tego względu przed podjęciem decyzji o ich zastosowaniu warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Literatura

1. Makała H. Przyprawy do żywności: charakterystyka i właściwości. Przemysł spożywczy. 2010; 64: 32-35.
2. Adamska A, Ochocka RJ. Nigella sativa źródłem związków bioaktywnych. Post Fitoter 2016; 17(2): 97-105.
3. Farhangi MA, Dehghan P, Tajmiri S, Abbasi MM. The effects of Nigella sativa on thyroid function, serum Vascular Endothelial Growth Factor (VEGF) – 1, Nesfatin-1 and anthropometric features in patients with Hashimoto’s thyroiditis: a randomized controlled trial. BMC Complement Altern Med. 2016;16(1):471.
4. Obidoska G, Sadowska A. Rośliny o działaniu adaptogennym. Biuletyn Instytucji Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. 2004; 233: 163-171.
5. Baraniak J. Pokrzywa indyjska (Coleus forskohlii Briq) – właściwości biologiczne i aktywność terapeutyczna. Post Fitoter. 2016; 17(3): 208-212.
6. Haye B, Aublin JL, Champion S, Lambert B, Jacquemin C. Chronic and acute effects of forskolin on isolated thyroid cell metabolism. Mol Cell Endocrinol 1985; 43:41-50.
7. Łojewski M, Muszyńska B, Sułkowska-Ziaja K. Bacopa monnieri L. Pennell – roślina o wielokierunkowym działaniu leczniczym. Postępy Fitoterapii. 2014; 2: 84-89.
8. Kar A, Panda S, Bharti S. Relative efficacy of three medicinal plant extracts in the alteration of thyroid hormone concentrations in male mice. J Ethnopharmacol. 2002;81(2):281-285.

O autorze Małgorzata Jamka

dr n. med.

Absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Autorka publikacji naukowych z zakresu dietetyki i żywienia. Aktywna uczestniczka licznych konferencji naukowych, w tym na szczeblu międzynarodowym.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u