Stres – czynnik ryzyka rozwoju Hashimoto

Stres -czynnik ryzyka rozwoju Hashimoto

W przypadku omawiania chorób o podłożu autoimmunologicznym, do których jest zaliczana również choroba Hashimoto, trudno pominąć czynnik ryzyka jakim jest stres. Wśród szerokiej gamy potencjalnych przyczyn o różnym pochodzeniu, stres jest jednym z najczęściej wymienianych czynników ryzyka rozwoju chorób z autoagresji, gdzie dysfunkcja układu immunologicznego odgrywa zasadniczą rolę. 

Czym jest stres i skąd się wziął? 

Samo pojęcie stresu wprowadził po raz pierwszy lekarz Hans Selye. Co ciekawe, Selye był patofizjologiem i również endokrynologiem i badał przez większość swojego życia wpływ stresu na organizm ludzki. Zgodnie z jego koncepcją, stres jest nieswoista reakcją organizmu na stawiane mu wymagania ze strony otoczenia. To właśnie Selye był pionierem głoszonej hipotezy, że źródłem wielu chorób jest właśnie stres. Według niego choroby miały być skutkiem braku zdolności ludzi do radzenia sobie ze stresem. Zjawisko zostało przez niego określone mianem niewydolności tzw. syndromu ogólnej adaptacji (General Adaptation Syndrome, GAS). 

Warto zaznaczyć, że odpowiednia dawka stresu pełniła i nadal pełni funkcję adaptacyjną. Dzięki temu, że człowiek odczuwał stres i napięcie, mógł uciekać przed niebezpieczeństwem lub stanąć do walki z przeciwnikiem. Wiele osób w sytuacji lekkiego stresu jest w stanie jakkolwiek mobilizować się do działania. Dlatego też, pewna ilość stresu jest potrzebna do utrzymywania motywacji do działania i stawiania sobie wyzwań (jest to tzw. eustres, czyli pozytywny, konstruktywny stres). Natomiast po przekroczeniu granicy tolerancji, stres zaczyna działać destrukcyjnie na organizm prowadząc do szerokiego wachlarza konsekwencji zdrowotnych, zarówno tych somatycznych jak i psychicznych (tzw. dystres, czyli negatywny, destrukcyjny, czasem paraliżujący stres) (4). 

Jak działa kortyzol?

Hormonem powszechnie znanym jako hormon stresu jest kortyzol, który jest  wydzielany przez korę nadnerczy m.in. w sytuacji działania bodźca o charakterze stresogennym. Wspólnie z adrenaliną kortyzol odgrywa zasadniczą rolę w utrzymywaniu homeostazy organizmu, a także w przebiegu reakcji stresowej np. poprzez działanie z układem współczulnym (1).

W sytuacji długo utrzymującego się stanu napięcia i związanej z tym przewlekłą hiperkortyzolemią (nadmiar kortyzolu), dochodzi do rozwoju licznych konsekwencji metabolicznych. Następuje wzrost apetytu, nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej (szczególnie tej o charakterze brzusznym), co może prowadzić do rozwoju otyłości, insulinooporności, stanu hiperglikemii (za wysokie stężenie glukozy we krwi) oraz hiperlipidemii (za wysoki poziom cholesterolu), co w konsekwencji może prowadzić do rozwoju zespołu metabolicznego (2). 

Co ważne, nadmierne wydzielanie kortyzolu przez dłuższy czas wpływa w sposób istotny na zdolność do zapamiętywania informacji oraz uczenia się. Kortyzol działając poprzez receptory NMDA (tzw. receptor N-metylo-D-asparaginowy, który przewodzi kationy sodu, potasu i wapnia) przyczynia się do śmierci neuronów, komórek nerwowych odpowiedzialnych za przewodzenie impulsów nerwowych w naszym mózgu. Taki proces może prowadzić do stopniowego zmniejszania się hipokampa, który jest jedną z najważniejszych struktur z naszym mózgu odpowiedzialnych za pamięć (2,3). Dodatkowo, wysokie stężenie kortyzolu wywołane długotrwałym stresem ma związek z pogorszeniem jakości snu, co objawia się np. trudnościami w zasypianiu, zmęczeniem, częstym budzeniem się i może nawet prowadzić do rozwoju zaburzeń depresyjnych

Krzyk, Powiększ, Efekt, Stres, Zły, Zgiełku

Stres i jego wpływ na układ immunologiczny 

W rozwoju choroby Hashimoto dużą rolę odgrywa układ immunologiczny, który w pewnym momencie zaczyna niszczyć komórki własnego organizmu prowadząc do upośledzenia funkcji tarczycy. Wykazano w wielu badaniach, że długo utrzymujące się wysokie natężenie stresu upośledza w sposób istotny czynności układu odpornościowego, przez co zwiększa podatność na infekcje i ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych. Z tego względu stres jest wymieniany jako jeden z czynników ryzyka autoimmunologicznego zapalenia tarczycy i innych chorób o podobnym podłożu. 

Stres a Hashimoto 

Wyniki badań w obszarze stresu i jego wpływu na rozwój oraz przebieg choroby Hashimoto oraz innych chorób tarczycy wciąż jest niejednoznaczny. Z jednej strony podkreśla się, że redukcja stresu sprzyja lepszym efektom na przykład w chorobie Graves’a Basedova (5) oraz, że długotrwałe natężenie stresu może sprzyjać osłabieniu układu odpornościowego i w efekcie prowadzić do rozwoju chorób autoimmunologicznych, jak np. choroba Hashimoto. Jednak z drugiej strony, w innych badaniach wykazano, że stres nie miał znaczenia w rozwoju chorób tarczycy (6). 

Jednocześnie z uwagi na aktualny stan wiedzy jaki mamy na temat stresu i jego szkodliwego wpływu na ludzki organizm, jego redukcja jest wskazana dla każdej osoby, która doświadcza co jakiś czas dystresu. Warto zadbać przede wszystkim o stosowanie efektywnych strategii radzenia sobie z nim na co dzień. O ile nie jesteśmy w stanie całkowicie się przed nim uchronić i jest on naturalnym elementem życia codziennego (np. korki, niespodziewane wydarzenia życiowe), to możemy zadbać o stosowanie odpowiednich strategii radzenia sobie z nim, aby zminimalizować jego szkodliwe efekty.

Literatura

  1. Bertagna X. Effects of chronic ACTH excess on human adrenal cortex. Front Endocrinol. 2017; 8: 43, doi: 10.3389/endo.2017.00043.
  2. Musiała N. Kortyzol – nadzór nad ustrojem w fizjologii i stresie. Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab. 2018; 54(1): 29-36. 
  3. Ham S, Lee Y-I, Jo M, et al. Hydrocortisone-induced parkin prevents dopaminergic cell death via CREB pathway in Parkinson’s disease model. Sci Rep. 2017; 7: 525, doi: 10.1038/s41598-017-00614-w.
  4. Ogińska-Bulik N. Czy doświadczenie stresu może służyć zdrowiu? Polskie Forum Psychologiczne, 2009(14);1:33-45.
  5. Falgarone G, Heshmati HM, Cohen R, Reach G.Mechanisms in endocrinology. Role of emotional stress in the pathophysiology of Graves’ disease. Eur J Endocrinol. 2012 Dec 10;168(1):8-13.doi: 10.1530/EJE-12-0539.
  6. Effraimidis G1, Tijssen JG, Brosschot JF, Wiersinga WM. Involvement of stress in the pathogenesis of autoimmune thyroid disease: a prospective study. Psychoneuroendocrinology 2012 Aug; 37(8):1191-8.
Agata Juruć
O autorze Agata Juruć

dr n. med. research gate icon google scholar icon

Wykładowca akademicki, psycholog, dietetyk, coach. Autorka publikacji naukowych z zakresu psychodietetyki oraz psychologii zdrowia i choroby. Prowadzi liczne warsztaty i szkolenia. Prelegent na konferencjach krajowych i międzynarodowych.

Ugaś objawy Hashimoto z aplikacją mobilną!

Pobierz aplikację, z którą życie z Hashimoto będzie łatwiejsze!
Profesjonalne wsparcie, indywidualny plan diety i duża dawka motywacji w jednym miejscu.

Przeczytaj także
Encefalopatia w Hashimoto

Encefalopatia Hashimoto

Choroba Hashimoto wiąże się z szerokim wachlarzem dolegliwości różnego pochodzenia. U wielu osób choroba ta nierzadko objawia się ogólnym osłabieniem,…

Czytaj dalej »

poradnik hashimoto pobierz mamhashi.pl
DARMOWY PREZENT!

    Skip to content