Encefalopatia Hashimoto

Choroba Hashimoto wiąże się z szerokim wachlarzem dolegliwości różnego pochodzenia. U wielu osób choroba ta nierzadko objawia się ogólnym osłabieniem, wzrostem masy ciała, zaparciami, suchą skóra lub sennością. Jednocześnie nie należy zapominać, że zarówno w niedoczynności jak i nadczynności tarczycy można zaobserwować również zmiany w obrębie układu nerwowego.

Do najczęściej zgłaszanych objawów neuropsychiatrycznych w chorobach tarczycy można zaliczyć: wahania nastroju lub zaburzenia funkcji poznawczych występujących najczęściej w postaci osłabienia pamięci lub trudności w koncentracji. O ile takie dolegliwości świadczą o chorobie Hashimoto, o tyle bardziej zaawansowane objawy o charakterze neurologicznym mogą już sugerować wystąpienie encefalopatii w przebiegu choroby Hashimoto, która wymaga podjęcia innej formy terapii.

Co to jest encefalopatia Hashimoto?

Encefalopatia Hashimoto jest wciąż dość rzadką przypadłością, a z uwagi na niewiele badań w tym obszarze i dość małą liczbę opisanych przypadków klinicznych, choroba ta stanowi także dość kontrowersyjny problem kliniczny. Tak samo jak choroba Hashimoto, objawy encefalopatii występują zdecydowanie częściej u płci żeńskiej (72%), a w szczególności u kobiet po 40. roku życia.

Do najczęstszych objawów zalicza się:

zmiany zachowania,
utraty przytomności,
halucynacje,
mioklonie (mimowolne ruchy o różnym umiejscowieniu, skurcze mięśni),
drgawki,
oczopląs centralny (mimowolne i rytmiczne ruchy gałek ocznych),
ataksję (trudności w płynnym wykonywaniu ruchów),
silne bóle głowy
inne objawy sugerujące np. udar mózgu (np. zaburzenia mowy lub paraliż).

Z uwagi na to, że objawy są wysoce niespecyficzne dla samej choroby Hashimoto, to dobrze postawiona diagnoza oraz włączenie odpowiedniego modelu leczenia zajmują lekarzom nierzadko dużo czasu. Objawy mogą być mylone np. z wirusowym zapaleniem mózgu, udarem lub jeśli występują u starszych pacjentów – z otępieniem (1, 2).

Jakie objawy świadczą o encefalopatii?

Jeśli u pacjenta zostały stwierdzone cechy encefalopatii opisane powyżej, przy jednoczesnym wysokim mianie przeciwciał charakterystycznych dla choroby Hashimoto (anty-TPO i anty-TG), wówczas przemawia to za rozpoznaniem choroby. Aktualnie nie istnieją sztywne i jednolite kryteria diagnostyczne dla rozpoznania encefalopatii Hashimoto. Jednocześnie, na rozpoznanie choroby wskazuje wystąpienie ostrych lub podostrych zmian stanu psychicznego oraz objawów neurologicznych, wraz z obecnością w surowicy lub płynie mózgowo-rdzeniowym przeciwciał przeciwtarczycowych (3).

Dodatkowo, czynnikiem niezbędnym do potwierdzenia encefalopatii jest wykluczenie innych chorób układu nerwowego oraz chorób psychicznych. Należy ją różnicować między innymi z depresją, otępieniem, psychozą, upośledzeniem umysłowym, chorobą Creutzfeldta-Jakoba, neuroinfekcjami, guzami mózgu, udarami mózgu, urazami czaszkowo-mózgowymi, stwardnieniem rozsianym, padaczką czy boleriozą.

Warto dodać, że zazwyczaj wynik badania EEG (badanie neurologiczne za pomocą elektroencefalografu) jest nieprawidłowy, a w płynie mózgowo-rdzeniowych zauważalny jest podwyższone stężenie białka. Rozpoznanie potwierdza również fakt, że zazwyczaj po włączeniu leczenia za pomocą leków steroidowych uzyskuje się dobrą odpowiedź ze strony organizmu i objawy ulegają wyciszeniu, a zapis w obrazie EEG ulega normalizacji (3,4).

Różne typy encefalopatii w Hashimoto

Wyróżniamy dwa typy encefalopatii Hashimoto (5):

TYP 1 – w tym typie dominują objawy podobne do tych, które występują przy udarze mózgu, z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi i bez napadów padaczkowych. Natomiast w badaniu obrazowym lekarz stwierdza zmiany.

TYP 2 – w tym typie dominuje przede wszystkim postępujący zespół otępienny, zaburzenia świadomości, objawy psychotyczne (np. halucynacje) i napady padaczkowe. W badaniu obrazowym zapis jest najczęściej prawidłowy.

Encefalopatia Hashimoto – leczenie

Jak podaje literatura medyczna, nie ma jednoznacznie opracowanych i sztywnych wytycznych dotyczących leczenia tego zaburzenia. Terapią z wyboru jest leczenie przy użyciu kortykosteroidów, a lekiem pierwszego rzutu jest metyloprednizolon, który jest podawany dożylnie. W sytuacji braku poprawy pomimo włączenia leczenia kortykosteroidami, zaleca się rozważenie włączenia leków immunosupresyjnych – np. metotreksatu, azatiopryny lub cyklofosfamidu. Zgodnie z danymi literaturowymi, zaleca się, aby u pacjentów, u których występują napady padaczkowe, leki przeciwpadaczkowe powinny być stosowane jedynie doraźnie (3).

Należy pamiętać, że model leczenia powinien być dobrany przez lekarza specjalistę oraz powinien opierać się o przeprowadzone badania w ośrodku specjalistycznym.

Literatura

Gołkowski F. Aktualne spojrzenie na etiopatogenezę i aspekty kliniczne choroby Hashimoto. Państwo i Społeczeństwo 2016; 16(4): 101-115.
Schiess N., Pardo C.A.: Hashimoto encephalopathy. Ann NY Acad. Sci. 2008, 1142, 254.
Waliszewska-Prosół M, Ejma M. Encefalopatia Hashimoto – patogeneza, obraz kliniczny i leczenie. Polski Przegląd Neurologiczny, 2016; 12(4): 206-210.
Pinedo-Torres I, Paz-Ibarra JL.Current knowledge on Hashimoto’s encephalopathy: a literature review. Medwave. 2018 Oct 22;18(6):e7298. doi: 10.5867/medwave.2018.06.7298.
Steczkowska M, Skowronek-Bała B, Wesołowska E. Neurofizjologiczna ocena dwóch pacjentek z encefalopatią Hashimoto. Przegląd Lekarski 2011; 68(11): 1154-1156.

O autorze Agata Juruć

dr n. med.

Wykładowca akademicki, psycholog, dietetyk, coach. Autorka publikacji naukowych z zakresu psychodietetyki oraz psychologii zdrowia i choroby. Prowadzi liczne warsztaty i szkolenia. Prelegent na konferencjach krajowych i międzynarodowych.