Powikłania nieleczonych chorób tarczycy

Powikłania nieleczonych chorób tarczycy

Czasami od rozpoznania choroby tarczycy do wystąpienia pierwszych objawów upłynąć może nawet kilka lat. Wynika to z faktu, że dolegliwości występujące w chorobie Hashimoto są niespecyficzne. Przypominają w swoim przebiegu wiele innych chorób a ponadto rozwijają się zazwyczaj bardzo powoli. Niestety zbyt późne rozpoznanie przewlekłego zapalenia tarczycy Hasimoto doprowadza do rozwoju objawów jawnej niedoczynności tarczycy, która  nieodpowiednio leczona choroba może być przyczyną wystąpienia wielu różnych powikłań, które nie pozostają obojętne dla naszego stanu zdrowia i jakości życia.

Do najczęstszych powikłań chorób tarczycy, w tym choroby Hashimoto należą: przyrost masy ciała, zwiększenie ryzyka rozwoju choroby układu sercowo-naczyniowego, hiperlipidemia depresja i niepłodność, trudne do leczenia zmiany skórne pod postacią suchości skóry, wyprysków oraz nasilone wypadanie włosów (1).

Otyłość

Otyłość i funkcjonowanie tarczycy są ze sobą wzajemnie powiązane. Często do rozpoznania niedoczynności tarczycy dochodzi właśnie na skutek zgłaszania przez pacjenta problemów z nadmierną masą ciała. Główną przyczyną przyrostu masy ciała w nieleczonej lub leczonej nieadekwatnie niedoczynności tarczycy jest spadek podstawowej przemiany materii (o około 35-45%), zmniejszenie termogenezy (proces mający na celu wytworzenie ciepła dla utrzymania stałej temperatury ciała) oraz filtracji kłębuszkowej (o 20-30%) z upośledzeniem wydzielania wolnej wody. Co więcej, u wielu pacjentów dochodzi do rozwoju tzw. otyłości androidalnej, charakteryzującej się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w okolicach jamy brzusznej. Zgodnie z przyjętymi kryteriami, ten rodzaj otyłości rozpoznajemy w przypadku obwodu talii przekraczającego 80 cm u kobiet oraz 94 cm u mężczyzn.

Należy zaznaczyć, że otyłość brzuszna jest szczególnie niebezpieczna z uwagi na jej negatywny wpływ na przebieg wielu procesów metabolicznych a przez to zwiększenie ryzyka rozwoju chorób cywilizacyjnych takich jak: choroby układu sercowo-naczyniowego i cukrzyca typu 2.

otyłość, tarczyca

Podsumowując, trudności w chudnięciu i wzrost masy ciała są charakterystycznymi elementami obrazu klinicznego niedoczynności tarczycy. Jednak wdrożenie odpowiedniego leczenia i uzyskanie stadium eutyreozy (wyrównanie poziomu hormonów tarczycy) powinno minimalizować negatywny wpływ niedoboru hormonów tarczycy na masę ciała i rozrost tkanki tłuszczowej (2, 3).

Choroby układu sercowo-naczyniowego

Wykazano, że niedoczynność tarczycy jest czynnikiem sprzyjającym hiperlipidemii ze wzrostem cholesterolu całkowitego, frakcji LDL i trójglicerydów, co wiąże się ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego. Wyniki prowadzonych do tej pory badań wykazały, że nawet subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy wiąże się ze zwiększonym ryzykiem i śmiertelnością z przyczyn sercowo-naczyniowych, a ryzyko to szczególnie wzrasta w jawnej niedoczynności tarczycy- przy wartościach TSH > 10 mIU/L. Wykazano, że w przypadku nieleczonej niedoczynności tarczycy zwiększa się ryzyko progresji i rozwoju zmian miażdżycowych w tętnicach. Należy zaznaczyć, że nawet stosunkowo nieduże wahania stężenia hormonów tarczycy mogą oddziaływać na czynność mięśnia sercowego oraz prowadzić do zmian patologicznych w układzie krążenia (4). Często pacjenci w stanie niedoczynności i nadczynności tarczycy skarżą się na zaburzenia rytmu serca, problemy z unormowaniem ciśnienia tętniczego, które mijają po wyrównaniu poziomu hormonów tarczycy.

Depresja

Wyniki licznych badań wskazują na związek pomiędzy podwyższonym stężeniem TSH a zwiększonym ryzykiem wystąpienia depresji. Do tej pory przeprowadzono również wiele badań potwierdzających częstsze występowanie depresji wśród pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy (5). Carta i wsp. (6) w swoich badaniach zaobserwowali nawet sześciokrotnie większe ryzyko wystąpienia zaburzeń depresyjnych w grupie pacjentów z chorobą Hashimoto, niezależnie od stopnia dysfunkcji tarczycy. Podobne wyniki uzyskali Ayhan i wsp. (7). W badaniu tym potwierdzono zwiększone występowanie zaburzeń depresyjnych w grupie pacjentów z chorobą Hashimoto, wykazując, że nawet 29,4% osób z chorobą Hashimoto w stanie nawet wyrównanej hormonalnie funkcji tarczycy cierpi na zaburzenia depresyjne. Wyniki innych badań wykazały z kolei dodatnią zależność pomiędzy cięższym klinicznie przebiegiem epizodu depresyjnego wśród pacjentów z wyższym poziomem przeciwciał przeciwtarczycowych. Ujawniono również związek pomiędzy gorszą jakością życia a wyższym poziomem przeciwciał przeciwtarczycowych (5).

depresja, tarczyca

Encefalopatia Hashimoto

Kolejnym powikłaniem, do którego rozwoju może dojść w przebiegu choroby Hashimoto jest tzw. encefalopatia Hashimoto. Jest to rzadko występujący zespół o ciężkim przebiegu z różnorodnymi objawami klinicznymi. Obecnie nie opracowano ujednoliconych kryteriów diagnostycznych dla rozpoznania tego zaburzenia. Na rozpoznanie choroby wskazywać może wystąpienie zmian stanu psychicznego oraz różnorodnych objawów neurologicznych. Objawy encefalopatii Hashimoto mogą obejmować zaburzenia świadomości, drżenie, napady padaczkowe czy epizody udaropodobne. Do objawów psychiatrycznych zalicza się zaburzenia depresyjne i objawy psychotyczne. Zaburzenia funkcji poznawczych są opisywane w ponad 80% przypadków.

Powszechnie występują zaburzenia pamięci oraz zaburzenia mowy, afazja i apraksja. Zmiany zachowania dotyczyć mogą nawet 90-100% pacjentów. Odzwierciedlają one występowanie takich objawów, jak zaburzenia nastroju, objawy psychotyczne czy zmiany osobowości. Opisano liczne charakterystyczne dla choroby objawy neurologiczne. Padaczka jest najpowszechniejszą manifestacją choroby,  która dotyczy 60–70% pacjentów. Natomiast epizody udaropodobne mogą być obecne nawet u około 25–30% przypadków.

Objawy ogólne, takie jak: zmęczenie, osłabienie, apatia, bóle mięśniowe, mogą być obecne w przebiegu choroby. W większości przypadków encefalopatia Hashimoto przebiega z okresami nawrotów i remisji. Częstsze występowanie tego zaburzenia notuje się u kobiet niż u mężczyzn (8). Należy zwrócić uwagę, że tak ciężkie powikłanie w przebiegu zapalenia tarczycy Hashimoto zdarza się kazuistycznie i do tej pory opisano niewiele takich przypadków. Wobec tego przy występowaniu objawów neurologicznych u pacjentów z chorobą Hashimoto trzeba prowadzić dalszą poszerzoną diagnostykę neurologiczną.

Niepłodność

Opinie lekarzy endokrynologów i ginekologów dotyczące wpływu chorób tarczycy na ryzyko wystąpienia niepłodności są podzielone. Jedni twierdzą, że problemy z tarczycą nie mają znaczącego wpływu na płodność, inni, że wyniki hormonów tarczycy nie mieszczące się w przyjętych normach mogą być przyczyną kłopotów z zajściem w ciążę. Z pewnością natomiast w procesie zapłodnienia ogromną rolę odgrywa gospodarka hormonalna. Jeśli jest ona zaburzona, może wówczas dochodzić np. do zaburzeń owulacji, nieprawidłowego i nieregularnego przebiegu cyklu miesiączkowego czy też do spadku libido. Negatywny wpływ na płodność mogą odgrywać także hiperprolatynemia, insulinoopornosć oraz zespół policystycznych jajników, które towarzyszą często chorobom tarczycy.

Brak prawidłowego wyrównania hormonalnego w przebiegu chorób tarczycy w czasie ciąży może z kolei zwiększać ryzyko poronienia lub wystąpienia różnych wad u płodu (7). Wykazano, że nawet w przypadku wyrównanej funkcji tarczycy sama obecność przeciwciał przeciwtarczycowych może obniżać skuteczność implantacji zarodka w macicy i być przyczyną trudności z zajściem w ciążę oraz wczesnych poronień. Choroba Hashimoto może przebiegać łącznie z innymi chorobami autoimmunologicznymi w tym z przedwczesnym wygasaniem czynności jajników, gdzie zajęcie w ciążę ograniczone jest zmniejszoną rezerwą jajnikową. Wobec tego decyzja o posiadaniu dziecka w chorobie Hashimoto nie powinna być odkładana zbyt długo.

Śpiączka hipometaboliczna

W wyniku nieleczenia chorób tarczycy, a także w przebiegu skrajnie ciężkiej niedoczynności tarczycy dość może do rozwoju śpiączki hipometabolicznej zwanej też śpiączką w przebiegu obrzęku śluzowatego (ang. myxedema coma). Wystąpienie śpiączki stanowi poważny stan zagrożenia życia. Sama śpiączka może być wywołana przez chorobę współistniejącą, np. ogólnoustrojowe zakażenie. Do charakterystycznych objawów tego stanu należą: hipotermia (< 30°C, nawet do 24°C), spowolnienie akcji serca, spadek ciśnienia tętniczego krwi, niedotlenienie, któremu towarzyszy zwiększenie ilości dwutlenku węgla we krwi, kwasica oddechowa, niedocukrzenie, niskie stężenie sodu w surowicy krwi, obrzęki, otępienie, śpiączka oraz wstrząs. Dodatkowo mogą występować objawy chorób współistniejących, np. zapalenia płuc lub innych zakażeń, świeżego zawału serca, krwawienia z przewodu pokarmowego, które przyczyniły się do rozwoju śpiączki. Czynnikiem wywołującym rozwój śpiączki może być również zażywanie niektórych leków (np. amiodaronu, litu, barbituranów) (1). Obecnie to zagrażające życiu powikłanie obserwowane jest niezmiernie rzadko, jedynie w długoletniej nieleczonej lub nierozpozaniej niedoczynności tarczycy.

Zmiany skórne, wypadanie włosów

Bardzo często pierwszym detektorem nieprawidłowego funkcjonowania tarczycy jest skóra, która w przypadku niedoczynności tarczycy staje się sucha, wręcz zrogowaciała, szczególnie na łokciach i kolanach. Powyższym zmianom mogą towarzyszyć obrzęki na twarzy. Charakterystyczne jest wypadanie włosów. Często po wdrożeniu leczenie kondycja skóry i włosów poprawi się, ale są one doskonałym detektorem niedostatecznego wyrównania funkcji tarczycy.

 

Literatura

  1. Gajewski P, Szczeklik A. Interna Szczeklika 2018. Kraków: Wydaw. Medycyna Praktyczna, 2018.
  2. Krekora-Wollny K. Niedoczynność tarczycy a otyłość. Forum Zaburzeñ Metabolicznych. 2010; 1 (1):  63-65.
  3. Szwajkosz K, Zwolak A, Dudzińska M, Świrska J, Oszywa-Chabros A, Wawryniuk A, Łuczyk R, Daniluk J. Nadwaga i otyłość a niedoczynność tarczycy. Journal of Education, Health and Sport. 2016; 6 (7): 419-428.
  4. Tomczyńska M, Salata I, Saluk J. Autoimmunizacyjne choroby tarczycy jako czynnik ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego.Choroby Serca i Naczyń. 2017; 14 (1): 30-38.
  5. Broniarczyk-Czarniak M. Zaburzenia psychiczne współistniejące z chorobą Hashimoto – przegląd piśmiennictwa. Psychiatria. 2017; 14 (4): 209-216.
  6. Carta MG, Hardoy MC, Carpiniello B, et al. A case control study on psychiatric disorders in Hashimoto disease and Euthyroid Goitre: not only depressive but also anxiety disorders are associated with thyroid autoimmunity. Clin Pract Epidemiol Ment Health. 2005; 1: 23.
  7. Giynas Ayhan MG, Uguz F, Askin R, et al. The prevalence of depression and anxiety disorders in patients with euthyroid Hashimoto’s thyroiditis: a comparative study. Gen Hosp Psychiatry. 2014; 36(1): 95–98.
  8. Wallszewska-Prosół M, Ejma M. Encefalopatia Hashimoto – patogeneza, obraz kliniczny i leczenie. Polski Przegląd Neurologiczny. 2016; 12 (4): 206-210.
  9. Milewicz T, Spałkowska M, Wasyl B i wsp. Rola przeciwciał przeciwtarczycowych w potencjalnej przyczynie niepłodności i poronień. Przegląd Lekarski 2011;68(5): 284-286.
Anita Rogowicz-Frontczak
O autorze Anita Rogowicz-Frontczak

dr n. med. research gate icon

Diabetolog, endokrynolog, specjalista chorób wewnętrznych. Adiunkt w Klinice Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Autorka licznych publikacji naukowych w dziedzinie diabetologii i endokrynologii.

Ugaś objawy Hashimoto z aplikacją mobilną!

Pobierz aplikację, z którą życie z Hashimoto będzie łatwiejsze!
Profesjonalne wsparcie, indywidualny plan diety i duża dawka motywacji w jednym miejscu.

Przeczytaj także
poradnik hashimoto pobierz mamhashi.pl
DARMOWY PREZENT!

    Skip to content