Stany zapalne w chorobie Hashimoto

Choroba Hashimoto uważana jest za jedną z najbardziej rozpowszechnionych, przewlekłych chorób o podłożu autoimmunologicznym w dzisiejszych czasach. Jest schorzeniem, w którym układ immunologiczny produkuje przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) i przeciw tyreoglobulinie (anty-TG). Prowadzi to do powstania nacieków limfocytarnych na tarczycy oraz zaniku komórek pęcherzykowych gruczołu.

Jak powstaje stan zapalny w chorobie Hashimoto?

Stan zapalny to fizjologiczna odpowiedź organizmu na czynniki uszkadzające jego tkanki. Zrozumienie mechanizmów, które prowadzą do jego wystąpienia w obrębie organizmu nie jest proste. Choroba Hashimoto należy do grupy chorób z autoagresji, co ma związek z upośledzeniem funkcjonowania układu immunologicznego. W prawidłowych warunkach układ odpornościowy powinien chronić nasz organizm przed infekcjami oraz patogenami takimi jak bakterie czy wirusy. W przebiegu choroby autoimmunologicznej zaczyna produkować przeciwciała przeciwko własnym komórkom. W przypadku choroby Hashimoto atakuje tarczycę, co prowadzi do pojawienia się stanu zapalnego oraz zaburzenia pracy tego gruczołu, a w konsekwencji do niedoczynności tarczycy (1).

Dieta przeciwzapalna w chorobie Hashimoto

Ważnym elementem w kontekście stanów zapalnych w chorobie Hashimoto jest odpowiednia dieta, która nie będzie zaostrzać obecnego stanu w organizmie, lecz powinna starać się go wyciszać. Przykładem takiego modelu żywienia może być np. dieta śródziemnomorska, która posiada prozdrowotne właściwości poprzez to że jest bogata w niezbędne kwasy tłuszczowe, witaminy i antyoksydanty, a także w błonnik pokarmowy.

W diecie przeciwzapalnej nie powinno zabraknąć takich produktów spożywczych jak: orzechy i nasiona (np. orzechy włoskie, migdały, pestki dyni, nasiona słonecznika), produkty pełnoziarniste z pełnego przemiału (m.in. chleb żytni, makaron pełnoziarnisty, kasza gryczana), chude mięso (np. kurczak, indyk) oraz jaja.

Jest to istotne, ponieważ żywność ta jest źródłem takich składników mineralnych jak magnez, cynk oraz selen, które mają nie tylko działanie antyoksydacyjne, ale także są niezbędne do prawidłowej pracy tarczycy. Niedostateczna podaż selenu z dietą może przyczyniać się do zmniejszenia wytwarzania trójjodotyroniny (T3), która jest jednym z najważniejszych hormonów tarczycy. Natomiast w przypadku niedostatecznej podaży cynku dochodzi do nieprawidłowego wiązania tego hormonu oraz zmniejszenia syntezy tyroksyny (T4), co wpływa na zaburzenie prawidłowego funkcjonowania tarczycy (1, 2).

Kolejnymi produktami, które powinny pojawić się w diecie przeciwzapalnej są ryby, szczególnie tłuste ryby morskie takie jak łosoś, śledź czy tuńczyk oraz tłuszcze roślinne, głównie: oliwa z oliwek, olej rzepakowy i olej lniany, które zawierają kwasy tłuszczowe omega-3. Wśród kwasów tłuszczowych omega-3 najbardziej znane są ALA (kwas alfa-linolenowy), EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy). Kwasy omega-3 działają przeciwzapalnie poprzez hamowanie nadmiernej odpowiedzi immunologicznej oraz redukowanie markerów prozapalnych: białka C-reaktywnego (CRP), interleukiny 6 (IL-6) i czynnika martwicy nowotworu (TNF-a) (1, 3).

W diecie przeciwzapalnej bardzo ważne są również świeże warzywa i owoce, szczególnie te które są źródłem witamin o działaniu przeciwzapalnym (witaminy C, A, D, E i K oraz witamin z grupy B). Ponadto witaminy C, A i E zmniejszają skutki stresu oksydacyjnego, czyli stanu wywołanego nagromadzeniem wolnych rodników tlenowych. Wolne rodniki to niemające pary cząsteczki, których nadmiar uszkadza komórki i tkanki organizmu, w tym komórki i tkanki tarczycowe.

Oprócz wcześniej wspomnianych witamin, w warzywach i owocach obecne są również bioflawonoidy, czyli naturalnie występujące substancje, które wspierają pracę układu odpornościowego i wykazują silne działanie przeciwzapalne. Najwięcej jest ich w powierzchniowych warstwach tkanek roślinnych, czyli w skórkach owoców i warzyw, ale także w zielonej herbacie, czerwonym winie oraz kakao (1).

Przyprawy to następna, choć często zapominana, grupa produktów, którą powinno się włączyć do diety. Silne właściwości przeciwzapalne posiada m.in. kurkuma, pieprz cayenne, imbir, cynamon, rozmaryn, a także goździki i szałwia. Na przykład kurkuma, dzięki obecności kurkuminy, wspomaga układ odpornościowy w niszczeniu chorobotwórczych patogenów. Ponadto pobudza ona korę nadnerczy do produkcji kortyzonu, czyli związku o działaniu przeciwzapalnym. Natomiast związki zawarte w cynamonie hamują ekspresję markerów stanu zapalnego (1, 4).

Celem nie potęgowania obecnego w organizmie stanu zapalnego jest również odpowiednia podaż energii, ponieważ zbyt duża kaloryczność diety (przekraczająca zapotrzebowanie organizmu) może zaostrzać stan zapalny oraz przyczyniać się do wzrostu stresu oksydacyjnego, który doprowadza do powstawania wielu chorób przewlekłych takich jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca oraz nowotwory.

Zalecane jest także wykluczenie z diety produktów, które działają prozapalnie czyli m.in. żywności wysoko przetworzonej i typu Fast-Food, słodyczy i gotowych wyrobów cukierniczych, tłustego mięsa, twardych margaryn, a także słodzonych, gazowanych napojów i alkoholu.

Należy również uważać na nadmierną podaż cukru oraz nasyconych kwasów tłuszczowych. Nadmiar cukrów prostych w diecie nie tylko przyczynia się do wzrostu ryzyka otyłości, ale także rozwoju cukrzycy oraz insulinooporności. Warto pamiętać, że u osób cierpiących na chorobę Hashimoto ryzyko rozwoju tych chorób jest większe niż u zdrowych ludzi, ponieważ cytokiny prozapalne oddziałują na receptory insuliny, co może doprowadzić do upośledzenia ich funkcji i rozwoju tych schorzeń.

U części osób z chorobą Hashimoto diagnozuje się nietolerancję glutenu lub laktozy. Spożywanie produktów spożywczych zawierających te substancje sprzyja występowaniu stanów zapalnych w obrębie organizmu, dlatego w przypadku zdiagnozowanych nietolerancji, należy wykluczyć je z diety, ponieważ mogą one wywołać produkcję przeciwciał, przyczyniając się do nadwrażliwości i pobudzenia układu immunologicznego.

Do pozażywieniowych czynników zmniejszających stan zapalny należy odpowiedni styl życia, na który składa się aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu, unikanie sytuacji stresowych oraz używek (picie alkoholu oraz palenie tytoniu). W przypadku aktywności fizycznej wykazano, że regularne uprawianie sportu zmniejsza poziom cytokin TNF, czyli białek o właściwościach prozapalnych, wpływających na namnażanie i różnicowanie komórek odpornościowych (1, 2, 5, 6).

Podsumowanie:

Ze względu na podłoże immunologiczne choroby Hashimoto i stan zapalny toczący się w organizmie zastosowana dieta powinna mieć charakter przeciwzapalny i eliminujący potencjalne antygeny pokarmowe. Dlatego bardzo ważne jest opracowanie odpowiedniego i indywidualnego modelu żywienia.

Literatura

Literatura:

1. Ratajczak A.E., Moszak M., Grzymisławski M.  Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Piel Zdr Publ. 2017; 7(4): 305–311.
2. Michael I. Liontiris, Elias E. Mazokopakis. A concise review of Hashimoto thyroiditis (HT) and the importance of iodine, selenium, vitamin D and gluten on the autoimmunity and dietary management of HT patients.Points that need more investigation. Hell J Nucl Med. 2017; 20(1): 51-56.
3. Li K., Huang T., Zheng J., K. i wsp. Effect of Marine-Derived n-3 Polyunsaturated Fatty Acids on C-reactive Protein, Interleukin 6 and Tumor Necrosis Factor α: A Meta-Analysis. PLoS One. 2014; 9(2): e88103.
4. Rakshit M., Ramalingam C. Health Benefits of Spices with Special Reference to Antimicrobial Activity and Bio Active Components. J. Exp. Sci. 2010; 1(7):12-18.
5. Lernerm A., Torsten M. Changes in Intestinal Tight Junction Permeability Associated With Industrial Food Additives Explain the Rising Incidence of Autoimmune Disease. Autoimmun Rev. 2015;14(6): 479-89.
6. Kiecolt-Glaser J.K. Stress, Food, and Inflammation: Psychoneuroimmunology and Nutrition at the Cutting Edge. Psychosom Med. 2010;  72(4): 365–369.

O autorze Mateusz Bałut

mgr

Absolwent dietetyki na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Doświadczenie zawodowe zdobywa w ramach praktyk i staży m.in. w poradniach dietetycznych i szpitalach. Do jego głównych zainteresowań należy żywienie w chorobie Hashimoto, insulinooporności oraz otyłości.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u