Choroba Hashimoto została po raz pierwszy opisana już w 1912 r. przez japońskiego lekarza Hakaru Hashimoto (1881-1934). Statystycznie choroba ta dotyka 5-krotnie częściej kobiet niż mężczyzn. Najwyższą zachorowalność obserwuje się wśród kobiet w wieku 30–50 lat.

Tarczyca to gruczoł dokrewny, który produkuje tyroksynę, trójjodotyroninę oraz kalcytoninę. Hormony tarczycy mają wpływ na metabolizm białek, węglowodanów, tłuszczów oraz cholesterolu. Co więcej pełnią bardzo ważną rolę przebiegu licznych procesów fizjologicznych w organizmie, m.in. wpływają na pracę serca, mięśni oraz układu nerwowego i mózgu. Wykazują najszersze spektrum działania spośród poznanych hormonów, gdyż wpływają na funkcjonowanie większości tkanek organizmu.

Gruczoł tarczycy odpowiada za około 30% spoczynkowej przemiany materii. Przy niedoborze hormonów tarczycy dostarczana z pożywieniem energia jest magazynowana w postaci tkanki tłuszczowej, co przyczynia się do rozwoju nadwagi i otyłości.

Na czym polega choroba Hashimoto?

Choroba Hashimoto to przewlekłe, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, które prowadzi do uszkodzenia tarczycy prowadzącym w konsekwencji do niedoczynności tego gruczołu. Układ immunologiczny produkuje przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) i przeciw tyreoglobulinie (anty-TG). W wyniku tego powstają nacieki limfocytarne na tarczycy oraz następuje zanik komórek pęcherzykowych gruczołu. Stężenie anty-TPO wpływa na intensywność nacieków limfocytarnych w tarczycy oraz  stopień uszkodzenia tego gruczołu.

Podwyższone stężenie przeciwciał anty-TPO we krwi występuje u około  80% pacjentów z chorobą Hashimoto, a u ponad 60% chorych w tej grupie miana anty-TPO są bardzo wysokie. U mniejszej liczby osób (około 50%) również stężenie przeciwciał przeciw tyreoglobulinie (anty-TG) jest wyraźnie podwyższone. Niemniej jednak, ani anty-TPO, ani tym bardziej anty-TG, nie są parametrami świadczącymi o tej chorobie. Warto podkreślić, że stężenia przeciwciał anty-TPO i anty-TG nie są powiązane ze stanem czynnościowym tarczycy oraz rodzajem jego zaburzeń prawidłowego funkcjonowania.

Czynniki ryzyka

Niedoczynność tarczycy to zbyt niskie stężenie (niedobór) lub nieprawidłowe działanie hormonów tarczycy. Przyczyny choroby Hashimoto nie są do końca znane. Na Hashimoto mają wpływ różnorodne czynniki. Pierwszym z nich są czynniki środowiskowe (w tym: palenie papierosów, stres oraz infekcje wirusowe). Wyróżnia się również czynniki żywieniowe (niedobór selenu, witaminy D, nadmiar jodu) (4) oraz inne choroby autoimmunologiczne (cukrzyca typu 1, celiakia). Najczęstszym powodem niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto – niedoczynność tarczycy występuje u ponad 90% pacjentów z tą chorobą (1).

Diagnostyka choroby Hashimoto

Rozpoznanie choroby Hashimoto, poza wywiadem i obrazem klinicznym, wymaga wykonania badań laboratoryjnych obejmujących oznaczenie stężenia hormonów tarczycy i przeciwciał przeciwtarczycowych. W celu dokładniejszej diagnozy i zobrazowania stanu tarczycy zaleca się również wykonanie badania ultrasonograficznego tarczycy (USG) (2).

Najczęstsze objawy choroby Hashimoto

Objawy ogólne mają charakter bardzo różnorodny i zależą od przyczyny schorzenia, czasu trwania i stopnia rozwoju choroby.  Główne objawy choroby Hashimoto i niedoczynności tarczycy to wypadanie włosów, przyrost masy ciała, zaparcia, suchość skóry (głównie w okolicach łokci, kolan), depresja, senność i zmęczenie, a także wole tarczycowe (5).

Leczenie choroby Hashimoto

Dotychczas nie opracowano skutecznego leczenia przyczynowego tej choroby. Stosuje się jedynie leczenie objawowe. Polega ono na podawaniu L-tyroksyny (L-T4). L-T4 zmniejsza rozmiary wola, a także zapobiega wzrostowi stężenia TSH. W niewielkim stopniu ma też wpływ na zmniejszenie stężenia anty-TPO. Z uwagi na małe prawdopodobieństwo (5-10%) samoistnego ustąpienia niedoczynności tarczycy u chorych, leczenie L-tyroksyną prowadzi się bezterminowo.  Nie bez znaczenia jest również odpowiednia dieta dla osób chorujących na Hashimoto. Wskazuje się wspomaganie żywieniowe leczenia poprzez odpowiednią terapię dietetyczną – oczywiście – indywidualną dla każdego przypadku. W zależności od przebiegu leczenia, wyników badań proponuje się racjonalne odżywianie, a w niektórych przypadkach eliminację glutenu, ograniczenie spożycia laktozy oraz spożywanie minimalnej ilości produktów wolotwórczych (tzw. goitrogenów).

Literatura

1. Kawicka A.,  Regulska-Ilow B. Metabolic disorders and nutritional status in autoimmune thyroid diseases. Postepy Hig Med Dosw. 2015, tom 69, 80-90.
2. Puszkarz I., Guty E., Stefaniak I., Bonarek A. Role of food and nutrition in pathegenesis and prevention of Hashimoto’s thyroiditis.  Journal of Education, Health and Sport. 2018, Vol 8, 394-401.
3. Ratajczak A., Moszak M.,Grzymisławski M.. Dieta w niedoczynności tarczycy. Piel Zdr Publ. 2017;7(4), 305–311.
4. Zagrodzki P., Kryczyk J. Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto. Postepy Hig Med Dosw (online). 2014; tom 68, 1129-1137.
5. Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E. Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromat Chem Toksykol. 2015, XLVIII, 2, 117 – 127.

O autorze Anna Janiszewska-Janowicz

mgr

Dietetyk kliniczny. Absolwentka studiów Wydziału Nauk o Żywności i Żywienia Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Prowadzi aktywnie poradnictwo żywieniowe i dietetyczne. Specjalizuje się w dietetyce klinicznej, w tym leczeniu celiakii. Dietetyka to nie tylko jej zawód, ale przede wszystkim pasja. Największym jej sukcesem zawodowym jest uśmiech i zadowolenie pacjenta.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u