Co warto suplementować przy Hashimoto?

Leczenie niedoczynności tarczycy polega na regularnej suplementacji brakujących hormonów tarczycy, czyli na przyjmowaniu preparatów tyroksyny – standardowo jest to syntetycznie produkowana lewotyroksyna (1). 

Wiele ostatnich badań pokazuje, że w rozwoju i terapii chorób tarczycy, obok farmakoterapii, niezwykle istotne mogą być codzienne nawyki żywieniowe. Stosowanie diety łagodzącej stany zapalne hamującej autoimmunologiczny proces w organizmie, dostarczającej wszystkich niezbędnych składników  pokarmowych w odpowiednich ilościach oraz systematyczne spożywanie posiłków może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka rozwijających się chorób i zaburzeń dietozależnych w przebiegu niedoczynności tarczycy, spowolnienia procesu zapalnego choroby Hashimoto, zwiększenia skuteczności farmakoterapii, a także uzyskania korzystnego wpływu na samopoczucie pacjenta (2). 

Dieta zgodna z zasadami racjonalnego żywienia powinna uwzględniać podaż pełnowartościowego białka, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym, a także realizować zapotrzebowanie na: jod, żelazo, selen, cynk oraz witaminę D, witaminę B12 i witaminy antyoksydacyjne (A,C, E) (3) W przypadku stwierdzonych niedoborów lub niskiej podaży wyżej wymienionych składników należy rozważyć ich suplementację (4). 

*zgodnie z Referencyjną Wartością Spożycia

Wpływ poszczególnych składników mineralnych i witamin na funkcjonowanie tarczycy

Jod 

Składnik niezbędny do produkcji hormonów tarczycy. Jego niedobór może wpływać na pogłębianie deficytów selenu, żelaza czy retinolu (witamina A). Jod znajdziesz głównie w rybach morskich (makrela, dorsz, halibut, łosoś, makrela, tuńczyk, sardynki) i owocach morza (małże, ostrygi, krewetki), jajach, otrębach, soli jodowanej, wodzie mineralnej czy czerwonym winie (5).

Żelazo 

Składnik cząsteczki enzymu tyreoperoksydazy odpowiedzialnego za syntezę hormonów tarczycy. Obniżone stężenie żelaza w organizmie może prowadzić do obniżenia stężenia T3 oraz wzrostu TSH. Osobom z chorobą Hashimoto, jako dobre źródło żelaza poleca się m.in.: czerwone mięso (wołowinę, chudą wieprzowinę, wątróbkę drobiową lub cielęcą, żółtko jaj, pełnoziarniste produkty zbożowe, natkę pietruszki (6, 7).

Cynk 

Składnik białek receptorowych T3. Jego niedobór wpływa na upośledzone wiązanie tego hormonu, przez co stężenie T3 i T4 obniża się. Dodatkowo, niewystarczająca ilość cynku w organizmie powoduje obniżenie tempa przemian hormonów. Spożywanie zarodków pszennych, sezamu, pestek dyni, kakao, nerkowców, słonecznika, oleju lnianego, wątroby oraz żółtka pozwala zaspokoić zapotrzebowanie organizmu na ten pierwiastek (8).

Selen 

Składnik enzymów, które przekształcają tyroksynę (T4)  do trójjodotyroniny (T3), reguluje poziom TSH. W przypadku jego niedostatecznej podaży dochodzi do zmniejszenie wytwarzania T3,zmniejsza się także przyswajalność jodu. Prawidłowe działanie selenu zachodzi jedynie przy odpowiedniej podaży jodu, gdyż te dwa pierwiastki wzajemnie modyfikują swoją aktywność i mają wpływ na czynność tarczycy. Selen znajdziesz w żywności o dużej zawartości białka (mięso, ryby i ich przetwory), szczególnie w podrobach, a zwłaszcza w nerkach, jajach, mleku i produktach mleczarskich, czosnku czy grzybach. Niedobór zarówno selenu, jak i jodu może powodować istotne zmiany morfologiczne tkanki tarczycowej (8).

Witamina D 

Kojarzona przede wszystkim ze zdrowiem kości, jednak jej niedobór może wpływać niekorzystnie również na tarczycę (rozwój chorób o charakterze zapalnym). Niedobór witaminy D obserwuje się u około 80% chorych na Hashimoto. Najlepszymi jej źródłami są tłuste ryby (łosoś, dorsz, tuńczyk, makrela, śledź, węgorz) oraz tran. Inne źródła to: ser, żółtko jaja, wątroba (9).

Witaminy z grupy B 

Odpowiedzialne są za prawidłową przemianę węglowodanów, białek i tłuszczów, co jest niezwykle istotne dla zachowania prawidłowego metabolizmu. Witamina B1 reguluje czynność tarczycy  wpływając na syntezę hormonów tarczycy. Z kolei niedobór witaminy B12 może dotyczyć aż 40% osób cierpiących na niedoczynność tarczycy i chorobę Hashimoto. Witaminy z grupy B znajdziesz w orzechach, pestkach, fasoli, jajach, nabiale, drobiu czy rybach (10).

Witamina E 

Wspomaga wchłanianie selenu zwiększając jednocześnie potencjał przeciwutleniający. Doskonałym źródłem są: oleje roślinne, orzechy, migdały (11).

Witamina C 

Odpowiada za syntezę tyrozyny, której niedobór powoduje niedoczynność tarczycy. Ponadto, poprawia wchłanianie hormony lewo tyroksyny, wpływając tym samym korzystnie na poziom TSH jak i FT3 i FT4. Najlepszymi źródłami witaminy C są owoce (czerwona porzeczka,  kiwi, owoce cytrusowe, truskawki) i warzywa (czerwona papryka, pietruszka (nać), brukselka, brokuły, kalarepka, pomidory, kapusta, szpinak, rzeżucha) (12).

Podsumowując, odpowiednio zbilansowana dieta niekiedy wzbogacona o suplementację, może korzystnie wpłynąć na poprawę gospodarki hormonalnej u osób z chorobami tarczycy (niedoczynność tarczycy, choroba Hashimoto) stosujących farmakoterapię lewotyroksyną. 

Dawkowanie suplementów w chorobie Hashimoto

Niestety prawidłowe zaplanowanie suplementacji nie jest sprawą prostą i wymaga posiadania sporej wiedzy dietetycznej. Podstawową zasadą jest, aby nie przyjmować wszystkiego razem.

Witaminy i minerały należy przyjmować o odpowiednich porach dnia i łączyć je w sposób przemyślany, uwzględniając ich wzajemne korzystne synergie i eliminując antagonizmy (negatywne interakcje ograniczające wchłanianie). Dobrym rozwiązaniem mogą być protokoły suplementacji ułożone z monopreparatów przez dietetyka lub zastosowanie sprawdzonych, dedykowanych suplementów wielostopniowych np. Thyroset, które zostały stworzone z zastosowaniem tych zasad. Każda suplementacja powinna być monitorowana poprzez wykonywanie regularnych badań poziomów przyjmowanych składników i konsultowanie ich wyników z lekarzem lub dietetykiem.

Literatura

1. Tuchendler P., Zdrojewicz Z.: Dieta w chorobach tarczycy. Borgis – Medycyna Rodzinna 2017, 4:299-303.
2. Soon T.K.,  Ting P.W.: Thyroid Diseases and Diet Control, J Nutr Disorders Ther 2018, 8:1.
3. Ratajczak A.E., Moszak M., Grzymisławski M.: Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto Piel Zdr Publ  2017;7(4):305–311.
4. Mahan L.K i wsp.: Krause’s Food & the Nutrition Care Process, Elsevier Saunders USA, 2012; 13th edition, Medical Nutrition Therapy for Thyroid and Related Disorders, 711-723.
5.  Pastusiak K., Michałowska J., Bogdański P.: Postępowanie dietetyczne w chorobach Tarczycy. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017;8( 4): 155–160.
6. Luo J., Hendryx M., Dinh P. i wsp.: Association of Iodine and Iron with Thyroid Function. Biol Trace Elem Res. 2017;179(1): 38–44.
7. Jarosz M.(red.): Normy żywienia dla populacji polskiej-nowelizacja, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa.
8. Stolińska H., Wolańska D.: Składniki pokarmowe istotne w niedoczynności tarczycy. Żyw. Czł. i Metabol 2012;39: 221-231.
9.  Kivity S., Agmon-Levin N., Zisappl M. i wsp.: Vitamin D and autoimmune thyroid diseases. Cellular And Molecular Immunology 2011;8:243.
10. Collins A.B., Pawlak R.: Prevalence of vitamin B-12 deficiency among patients with thyroid dysfunction. Asia Pac J Clin Nutr 2016;25(2):221-6.
11. Larsen H.J.S.: Relations between selenium and immunity. Nor J Agric Sci 1993;11: 105–119.
12. Jubiz W., Ramirez M.: Effect of vitamin C on the absorption of levothyroxine in patients with hypothyroidism and gastritis. J Clin Endocrinol Metab 2014 Jun;99(6):E1031-4. 

O autorze Katarzyna Marcinek

dr inż.

Absolwentka technologii żywności na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Autorka publikacji naukowych z zakresu toksykologii żywności i higieny żywienia. Aktywna uczestniczka licznych konferencji naukowych, w tym na szczeblu międzynarodowym.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u