Hashimoto a ciąża: o zmianach w organizmie kobiety i zagrożeniach

Choroba Hashimoto dotyka przede wszystkim kobiet, zachorowalność jest u nich 5-krotnie wyższa, aniżeli wśród mężczyzn. Wiele z nich jest w okresie prokreacyjnym, a więc w pewnym momencie swojego życia zaczyna planować ciążę. W związku z tym zagadnienie Hashimoto i ciąży jest dla nich szczególnie ważne. Często zastanawiają się one, czy mogą zajść w ciążę oraz czy niewyrównana choroba Hashimoto stanowi utrudnienia w staraniach o dziecko. Co warto wiedzieć na ten temat? 

Jakie zmiany zachodzą w organizmie kobiety w okresie ciąży?

W okresie ciąży funkcje tarczycy ulegają zmianom. Adaptacja organizmu w tym okresie obejmuje m.in. zmiany w metabolizmie jodu. Pojawić się także może niewielkie powiększenie tarczycy, które obserwowane jest przede wszystkim w rejonach ubogich w jod. Ciąża, ale także okres po porodzie często wpływają na przebieg choroby Hashimoto (1).

Pierwszy trymestr często charakteryzuje się przejściowym wzrostem stężenia fT3 i fT4. Dzieje się tak na skutek wysokiego poziomu gonadotropiny kosmówkowej (hormonu ciąży). Jednak w drugim i trzecim trymestrze następuje spadek stężenia hormonów tarczycy, dzięki czemu mieszczą się one najczęściej w granicach normy (1,2).

Ciąża to także okres immunosupresji, czyli hamowania procesu wytwarzania przeciwciał i komórek odpornościowych. Dzieje się tak, aby zapobiec sytuacji, w której organizm matki rozpoznaje płód jako organizm obcy, co przyczyniłoby się do poronienia. W związku z tym ilość przeciwciał (w tym także przeciwtarczycowych) ulega zmniejszeniu już w pierwszym trymestrze ciąży osiągając najniższy poziom w trzecim trymestrze, a następnie ponownie wzrasta po porodzie (1).

Warto wiedzieć, że hormony tarczycy od matki wpływają także na prawidłowy wzrost oraz rozwój dziecka. W okresie pierwszego trymestru ciąży płód jest całkowicie zależny od hormonów matki. W późniejszym okresie wraz z wykształceniem tarczycy u płodu zależność ta się zmniejsza, ale tylko częściowo. Uważa się, że ryzyko wystąpienia dysfunkcji tarczycy u noworodka jest wyższe, jeśli u matki występuje choroba autoimmunologiczna tarczycy np. choroba Hashimoto. Jednak w dzisiejszych czasach w Polsce wykonywane są badania przesiewowe wśród niemowląt, dzięki czemu jeśli występuje wrodzona niedoczynność tarczycy, zwykle jest ona możliwa do wykrycia na wczesnym etapie życia dziecka (3).

Jakie zagrożenia związane są z ciążą powikłaną chorobą Hashimoto?

Choroby tarczycy mogą zwiększać ryzyko powikłań położniczych w okresie ciąży oraz wpływać na rozwój płodu. Ważnym aspektem jest miano przeciwciał anty-TPO (przeciwciała skierowane przeciwko peroksydazie tarczycowej) w pierwszym trymestrze ciąży. To one wraz z hormonami tarczycy (TSH, fT3, fT4) wpływają na częstość występowania powikłań (4). Z tego względu warto zaplanować zajście w ciążę i odpowiednio się do niej przygotować. W tym okresie należy zadbać, aby poziom hormonów tarczycy oraz przeciwciał został uregulowany (1).

Kobieta z występującą chorobą Hashimoto, która zachodzi w ciążę powinna wiedzieć, że choroba ta może przyczyniać się do większego zagrożenia wystąpienia poronienia, aniżeli u kobiet zdrowych. Zagrożenie to dotyczy przede wszystkim pierwszego trymestru ciąży. Choroba przyczyniać się może także do porodu przedwczesnego. Ponadto obecność przeciwciał przeciwko tarczycy w ciąży może być związane z zaburzeniami rozwoju intelektualnego u dziecka (1). Choroba tarczycy u kobiety ciężarnej zwiększa również ryzyko wystąpienia powikłań położniczych takich jak niedokrwistość, nadciśnienie tętnicze czy niska masa urodzeniowa dziecka (5, 6). Jednak efektywne leczenie może zmniejszać zmniejszać ryzyko ich wystąpienia (3).

Leczenie choroby Hashimoto w okresie ciąży

W przypadku kobiet ze zdiagnozowanym Hashimoto planujących ciążę warto pamiętać o konsultacji z lekarzem endokrynologiem oraz o kontroli poziomu hormonów tarczycy, także już w ciąży. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, aby badanie poziomu TSH było przeprowadzane co 4-6 tygodni w początkowym okresie ciąży, dodatkowo raz w drugim i raz w trzecim trymestrze ciąży. Zalecane poziomy TSH dla kobiet w ciąży powinny zostać dobrane indywidualnie przez lekarza i wziąć pod uwagę m.in. zaawansowanie ciąży. Co ważne, po potwierdzeniu ciąży dawki dotychczas stosowanych leków najczęściej zostają zwiększone przez lekarza (średnio o 25-50%). Natomiast po urodzeniu dziecka dawki te powracają do tych ilości stosowanych przed zajściem w ciążę. 

W kontekście leczenia warto pamiętać także o dostarczeniu odpowiedniej ilości jodu do organizmu. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)  kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny dostarczać codziennie 250 µg jodu. Można to osiągnąć przez stosowanie suplementów jodu (w zależności od dziennej podaży jodu z żywności) zawierających od 150 do 250 µg jodu w postaci jodku potasu. Kobiety planujące ciążę często sięgają po suplementy wielowitaminowe w okresie prenatalnym i ciąży, najczęściej zawierają one także jod. W takim wypadku nie należy stosować dodatkowych preparatów, ponieważ tak jak w okresie przed ciążą, również w ciąży należy zwrócić uwagę, aby ilość spożywanego jodu nie była za wysoka i nie przekraczała ilości 500 µg na dobę.

Kobieta z chorobą Hashimoto planując ciążę powinna zadbać o wyrównanie przebiegu choroby, dzięki czemu będzie w stanie zajść w ciążę oraz ją utrzymać. Należy pamiętać jednak o zagrożeniach związanych ze współwystępowaniem choroby tarczycy oraz że choroba ta zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań położniczych w okresie ciąży oraz powikłań wpływających na rozwój płodu. Jednak choroba Hashimoto nie wyklucza urodzenia zdrowego dziecka. 

Literatura

1. Krysiak R., Okopień B., Szkróbka i wsp. Choroby tarczycy w ciąży i po porodzie. Przegl Lek, 2007; 3: 159-164.
2. Hershman J.M. Physiological and pathological aspects of the effect of human chorionic gonadotropin on the thyroid. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab, 2004; 18(2): 249-265.
3. Zubkiewicz-Kucharska A., Chrzanowska J., Noczyńska A. Zapalenie tarczycy typu Hashimoto u matek a funkcja tarczycy u niemowląt-badania prospektywne. Endokrynologia Pediatryczna, 2015; 3(52): 9-14.
4. Zagrodzki P., Kryczyk J. Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto. Postepy Hig Med Dosw, 2014; 68: 1129-1137.
5. Lazarus J., Brown R.S., Daumerie C., i wsp. 2014 European thyroid association guidelines for the management of subclinical hypothyroidism in pregnancy and in children. Eur Thyroid J, 2014; 3(2): 76-94.

O autorze Marta Banaszak

mgr

Dietetyk kliniczny, absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Edukator żywieniowy ogólnopolskiego programu “Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”. Posiada bogate doświadczenie kliniczne z zakresu żywienia człowieka.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u