Czy pacjenci z chorobą Hashimoto powinni pić zieloną herbatę?

Zielona herbata jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie. Wiele dotychczas przeprowadzonych badań wykazało, że zawarte w herbacie katechiny oraz polifenole wykazują silne właściwości antyoksydacyjne. Co więcej istnieje wiele dowodów naukowych potwierdzających ich korzystny wpływ na organizm, w tym również wspomagający leczenie zaburzeń metabolicznych. Przyjrzyjmy się bliżej właściwościom zielonej herbaty oraz jej wpływie na funkcjonowanie tarczycy.

Proces wytwarzania zielonej herbaty

Camellia sinensis to wiecznie zielony krzew z rodzaju Camellia. Herbata od wieków jest wykorzystywana jako napój leczniczy. Proces produkcji zielonej herbaty przebiega w 5 etapach i w przeciwieństwie do herbaty czarnej, nie obejmuje procesu fermentacji, dzięki czemu zachowuje ona cenne składniki. Herbatę zieloną otrzymuje się z górnych listków krzewu Camellia sinensis (Thea sinensis) poddanych łagodnemu działaniu pary wodnej w temperaturze 95-100°C, przez około 30-45 sekund. Taki proces służy dezaktywacji enzymów. Dzięki temu herbata zielona obfituje w katechiny, które nadają jej cierpki, orzeźwiający smak. Działanie pary ochrania liście herbaciane przed utratą witamin, w wyniku czego, w porównaniu z innymi herbatami, które są poddane procesowi fermentacji, ich zawartość jest o wiele większa. Liście poddane działaniu pary poddaje się suszeniu, które intensyfikuje aromat oraz zwiększa ochronę produktu (1).

Pochodzenie 

Zielona herbata pochodzi z południowych Chin, a uprawiana jest w Azji i Afryce Środkowej.  

Naturalnym środowiskiem dla krzewów herbacianych jest klimat tropikalny i subtropikalny lasów znajdujących się wokół równika. Warto wspomnieć, że w dawnych czasach herbata zielona głównie była znana w Chinach i Japonii, dziś jest popularna na całym świecie. Ceni się ją nie tylko ze względu na niepowtarzalny smak, ale także wyjątkowe właściwości lecznicze. Dlatego też, zielona herbata to jeden z najczęściej i najchętniej spożywanych napojów (1).

Właściwości zielonej herbaty

Liczne badania naukowe wykazały, że prozdrowotne aspekty zielonej herbaty zawdzięcza się organicznym związkom należącym do grupy flawonoidów czyli katechinom. 

Do głównych katechin zielonej herbaty należą: galusan epigallokatechiny (EGCG), epigallokatechina (EGC), galusan epikatechiny (ECG) oraz epikatechina (EC). Jednakże najbardziej aktywny biologicznie jest EGCG, który stanowi około 1/3 suchej masy liści zielonej herbaty. Posiada on silne właściwości przeciwutleniające – nawet do 100 razy silniejsze od witaminy C, a także 25 razy silniejsze od witaminy E (2).

Wpływ zielonej herbaty na redukcję masy ciała

Dotychczas opublikowano wiele dowodów naukowych, które potwierdzają korzystny wpływ zielonej herbaty i zawartych w niej katechin na spadek masy ciała oraz na poziom tkanki tłuszczowej. W badaniach epidemiologicznych prowadzonych na Tajwanie zaobserwowano, że u osób spożywających regularnie zieloną herbatę przez długi czas występowała niższa zawartość tkanki tłuszczowej oraz mniejszy obwód talii i bioder w porównaniu z osobami, które nie włączyły zielonej herbaty do diety (3). Potwierdzeniem tych wyników są kolejne badania Hase i wsp. (4) oraz Kovacs i wsp. (5), którzy oceniali wpływ ekstraktu z zielonej herbaty na spadek masy ciała oraz poziom tkanki tłuszczowej, u osób z umiarkowaną nadwagą i otyłością. W przypadku obu badań odnotowano nieznaczny ubytek masy ciała i spadek zawartości tkanki tłuszczowej w porównaniu z grupą kontrolną.

Zielona herbata zmniejsza wchłanianie glukozy

Kolejną właściwością zielonej herbaty jest hamowanie wchłaniania glukozy. Może to być związane z redukującym wpływem EGC na aktywność enzymów odpowiedzialnych za trawienie węglowodanów, takich jak amylaza i sacharoza. Dodatkowo, katechiny zielonej herbaty mają także wpływ na metabolizm glukozy. W badaniach i zaobserwowano znaczący wzrost wychwytu glukozy w mięśniach szkieletowych oraz znaczące obniżenie wychwytu glukozy w tkance tłuszczowej (6). Dzięki temu, katechiny z zielonej herbaty mają pozytywny wpływ na regulację oraz obniżenie poziomu glukozy we krwi, a także na wzrost wrażliwości tkanek na insulinę.

Ekstrakt z zielonej herbaty w leczeniu nadciśnienia tętniczego 

Prozdrowotne efekty spożywania zielonej herbaty obserwuje się zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego. Przykładowo, w badaniu przekrojowym prowadzonym na populacji chińskiej wśród 1507 dorosłych osób, wykazano, że stała konsumpcja 120–599 ml zielonej herbaty, wypijanej każdego dnia przez minimum 1 rok zmniejszyła ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego o 46% w porównaniu z osobami, które wypijały mniej niż 120 ml dziennie. Spożywanie więcej niż 600 ml naparu dziennie zmniejszało to ryzyko o nawet 65% (7). 

Działanie antynowotworowe zielonej herbaty

Właściwości przeciwnowotworowe zielonej herbaty związane są z działaniem przeciwutleniającym, które pośrednio powoduje hamowanie rozwoju nowotworów, podziałów komórkowych, a także przyczynia się do powstawania enzymów przeciwutleniających.

Przekonanie o prozdrowotnych właściwościach zielonej herbaty potwierdzają pozytywną korelację między spożywaniem zielonej herbaty a jej wpływem na stan zdrowia. Dotychczas zaobserwowano antynowotworowe działanie wspomnianych katechin między innymi na raka prostaty, piersi, żołądka, trzustki oraz okrężnicy (8).

Wpływ zielonej herbaty na funkcjonowanie tarczycy

Pomimo wielu prozdrowotnych właściwości zielonej herbaty na organizm, zawarte w zielonej herbacie flawonoidy wykazują także działanie goitrogenne (wolotwórcze). Przypomnijmy, że substancje te znajdują się również w warzywach krzyżowych (np. kalafior, brokuł) oraz truskawkach, szpinaku i ziarnach prosa. Mimo to umiarkowane spożywanie wyżej wymienionych produktów w diecie pacjentów z niedoczynnością tarczycy nie jest całkowicie zakazane, ponieważ są one źródłem witamin i składników mineralnych. W badaniach przeprowadzonych przez Chandra i wsp. wykazano, że codzienne spożywanie zielonej herbaty może wykazywać również właściwości wolotwórcze. Udowodniono, że wypijanie zielonej herbaty w ilości powyżej 2,5g zaparzanej w 100ml może spowodować osłabienie funkcji tarczycy. tj potencjalnie wpływać na powiększenie tarczycy, a także jej przerost i/lub pęcherzyków tarczycy, a dodatkowo zahamować aktywność peroksydazy tarczycowej. W badaniu wykazano, że czarna herbata, zawiera mniej katechin niż zielona, dlatego też spożywanie tej drugiej jest związane z większym ryzykiem wystąpienia wola tarczycowego (9). Pacjenci z chorobą Hashimoto, prócz zastosowania zbilansowanej diety, nie powinni całkowicie wykluczać zielonej herbaty, ale jedynie ograniczyć jej spożycie.

Podsumowanie

Zielona herbata wykazuje wiele właściwości prozdrowotnych. Liczne badania naukowe, potwierdzają, że związki zawarte w zielonej herbacie – flawonoidy wykazują zarówno właściwości przeciwutleniające, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne oraz przeciwmiażdżycowe. Udowodniono, że zbyt wysokie spożycie zielonej herbaty może wpływać na osłabienie funkcjonowania tarczycy. Dlatego też ze względu na prozdrowotne działanie katechni zawartych w herbacie zielonej, pacjenci z Hashimoto powinni ograniczyć jej spożywanie.

Literatura

1. Senanayake N. Green tea extract: Chemistry, antioxidant properties and food applications. J Funct Foods. 2013; 5(4): 1529-1541.
2. Stępień M., Szulińska M., Bogdański P. Ekstrakt z zielonej herbaty w leczeniu nadciśnienia tętniczego.  Forum Zaburz Metabol. 2011; 2(3):184–191.
3. Wu C.H., Lu F.H., Chang C.S., Chang T.C., Wang R.H., Chang C.J. Relationship among habitual tea consumption, percent body fat, and body fat distribution. Obes. Res. 2003, 11: 1088–1095. 
4. Hase T., Komine Y., Meguro S., Takeda Y., Takahashi H., Matsui Y., Inaoka S., Katsuragi Y., Tokimitsu I., Shimasaki H., and Itakura H. Anti-obesity effects of tea catechins in humans. J. Oleo. Sci. 2001; 50: 599–605. 
5. Kovacs E.M., Lejeune M.P., Nijs I., WesterterpPlantenga M.S. Effects of green tea on weight maintenance after body-weight loss. Br. J. Nutr. 2004; 91:431–437.
6. Ashida H., Furuyashiki T., Nagayasu H. i wsp. Anto-obesity actions of green tea: possible involvements in modulation of glucose uptake system and suppression of theadipogenesis-related transcription factors. Biofactors. 2004; 22 (1–4): 135–140.
7. Yang Y.C., Lu F.H., Wu J.S., Chang C.J. The protective effect of habitual tea consumption on hypertension. Arch. Intern. Med. 2004; 164: 1534–1540.
8. Całka J., Zasadowski A., Juranek J. Niektóre aspekty leczniczego działania herbaty. Bromat. Chem. Toksykol. 2008; 1: 5 – 14. 
9. Chandra A.K., De N., Choudhury S.R. Effect of different doses of un-fractionated green and black tea extracts on thyroid physiology. Hum Exp Toxicol. 2011; 30(8):884-96. 

O autorze Anna Janiszewska-Janowicz

mgr

Dietetyk kliniczny. Absolwentka studiów Wydziału Nauk o Żywności i Żywienia Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Prowadzi aktywnie poradnictwo żywieniowe i dietetyczne. Specjalizuje się w dietetyce klinicznej, w tym leczeniu celiakii. Dietetyka to nie tylko jej zawód, ale przede wszystkim pasja. Największym jej sukcesem zawodowym jest uśmiech i zadowolenie pacjenta.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u