Rozróżnienie czym jest choroba Hashimoto, a czym niedoczynność tarczycy jest istotne zarówno w kontekście leczenia, jak i żywienia. Umiejętność odróżnienia tych dwóch chorób u pacjentów wydaje się być trudna, najczęściej dlatego, że choroby te są ze sobą powiązane i często (ale nie zawsze) mogą występować jednocześnie.
Czym jest choroba Hashimoto?
Jest to autoimmunologiczne (limfocytarne) zapalenie tarczycy. W takim przypadku układ immunologiczny nie funkcjonuje do końca tak jak powinien. Układ odpornościowy zaczyna atakować komórki własnego organizmu produkując przeciwko nim przeciwciała. W przypadku choroby Hashimoto organizm wytwarza przeciwciała przeciwko komórkom własnej tarczycy, traktując ją niesłusznie jako wroga. W wyniku przewlekłego stanu zapalnego dochodzi do stopniowego uszkodzenia gruczołu i zaburzenia jego funkcjonowania, co może z czasem prowadzić do niedoczynności tarczycy. Choroba ta występuje 10-20 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Dotyka częściej osoby z już rozpoznaną inną chorobą autoimmunologiczną np. celiakią czy cukrzycą typu 1 (1).
Choroba w początkowym stadium często nie daje żadnych objawów klinicznych lub objawy mogą być niespecyficzne. Dlatego początkowo wielu pacjentów nie łączy ich z chorobą. Ich nasilenie jest kwestią indywidualną. W początkowym etapie (zanim dojdzie do niedoczynności tarczycy) u znacznej części chorych stwierdza się suchą i szorstką skórę, obrzęki na nogach, nadmierną senność, spowolnienie, ciągłe zmęczenie, łamliwość i wypadanie włosów, zaparcia, wzdęcia, bóle brzucha, uczucie pełności.
Diagnostyka choroby Hashimoto opiera się na badaniu USG tarczycy, stężeniu TSH oraz badaniu stężenia przeciwciał anty-TPO i anty-TG. Nie zawsze lekarz musi zlecić komplet badań (2).
Czym jest niedoczynność tarczycy?
Niedoczynność tarczycy, inaczej hipotyreoza jest chorobą wynikającą z niedoboru hormonów tarczycy. Tarczyca wytwarza głównie T4 (tyroksynę) i w mniejszym stopniu T3 (trójjodotyroninę), śladowe ilości rT3 (odwrotna trójjodotyronina) i kalcytoninę. TSH jest natomiast hormonem produkowanym przez przysadkę i w zależności od jego poziomu wydzielane są T4 i T3 (na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego).
Choroba ta dotyka ok. 1-6% społeczeństwa. Niedoczynność tarczycy może mieć dwie postacie:
– subkliniczną, bez charakterystycznych objawów niedoczynności tarczycy;
– jawną, która objawia się m.in. sennością, przyrostem masy ciała, pogorszenie sprawności intelektualnej, uczuciem zimna i łatwym marznięciem, zaburzeniami miesiączkowania, obrzękami i zaparciami, spowolnieniem metabolizmu, a także zaburzeniem płodności.
Przy niedoczynności tarczycy stwierdza się podwyższony poziom TSH i obniżony fT4, a stężenie fT3 jest często prawidłowe. W badaniu USG mogą, ale nie muszą pojawić się wole.
Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest właśnie choroba Hashimoto.
Do innych należą operacyjne usunięcie tarczycy, leczenie jodem promieniotwórczym, poporodowe zapalenie tarczycy, podostre zapalenie tarczycy, polekowa niedoczynność tarczycy, czy wtórna niedoczynność tarczycy w wyniku niedoczynności przysadki (3).
Podsumowanie
Najprościej jest wytłumaczyć, że Hashimoto może prowadzić do niedoczynności tarczycy, nigdy nie jest na odwrót. Sama niedoczynność tarczycy może jednak wynikać również z innych powodów.