Choroby autoimmunologiczne są coraz częstszym problemem współczesnego społeczeństwa. Pojęcie to dotyczy grupy chorób, w przebiegu których dochodzi do autoagresji. Oznacza to, że organizm, a dokładniej jego układ immunologiczny, atakuje sam siebie. W organizmie pojawia się sygnał o zagrożeniu, na skutek czego rozpoczyna się produkcja przeciwciała przeciwko własnym tkankom. W konsekwencji dochodzi do zniszczenia zdrowych komórek i tkanek.
Przyczyny tych chorób wciąż są nie do końca poznane. Wskazuje się, że między innymi predyspozycje genetyczne, stres, używki czy czynniki środowiskowe mogą przyczyniać się do wystąpienia choroby autoimmunologicznej. Charakterystyczny dla tych chorób jest przede wszystkim ich przebieg, który można podzielić na okresy zaostrzenia i remisji. W ich przebiegu często występują także niespecyficzne objawy. Pojawiające się dolegliwości mogą obejmować wszystkie narządy i być o różnym nasileniu (1,2,3).
Autoimmunologiczne choroby tarczycy
Autoimmunologiczne choroby tarczycy stanowią dużą grupę wszystkich narządowo swoistych chorób autoimmunologicznych, czyli takich, które ograniczają się do konkretnego narządu lub grupy komórek (4). Szacuje się, że mogą one stanowić około 30% wszystkich tego rodzaju chorób (1). Dodatkowo o powszechności autoimmunologicznych chorób tarczycy świadczyć może fakt, że u około 10% populacji wykrywa się przeciwciała przeciwtarczycowe. To właśnie one mogą prowadzić do powstania zaburzeń funkcji tarczycy (2). Do autoimmunologicznych chorób tarczycy zaliczamy chorobę Hashimoto oraz chorobę Gravesa-Basedowa. Wskazuje się, że czynniki genetyczne mogą odgrywać bardzo ważną rolę w rozwoju tych schorzeń (3). Szczególną postacią autoimmunologicznego zapalenia tarczycy jest także poporodowe zapalenie tarczycy. Szacuje się, że może ono występować u 5-10% kobiet po porodzie. Badania wskazują, że na jego podstawie rozwinąć się może nowotwór złośliwy tarczycy. Z tego powodu w przypadku guzkowatego powiększenia tarczycy zaleca się, aby uwzględnić zawsze tę chorobę w diagnostyce różnicowej (2).
Obraz kliniczny autoimmunologicznych chorób tarczycy może być bardzo niejednorodny. W przypadku wystąpienia stanu zapalnego gruczołu tarczycowego z jednocześnie występującą niedoczynnością mówimy o chorobie Hashimoto (warto zwrócić uwagę, że Hashimoto może przebiegać także bez współwystępującej niedoczynności tarczycy). Jeśli jednak pojawia się nadczynność tarczycy, wskazuje to na chorobę Gravesa-Basedowa. Medycyna posiada jednak markery, które służą do oceny funkcji pracy tarczycy oraz możliwości diagnozy występujących procesów chorobowych. Zalicza się do nich stężenie chorobów tarczycy (fT3, fT4) i TSH w surowicy krwi (1). Dodatkowo często badane są przeciwciała przeciwtarczycowe takie jak tyreoperoksydaza (TPO) czy tyreoglobulina (TG) (4). Wykonuje się także dodatkowe badania diagnostyczne m.in USG tarczycy (1).
Warto także pamiętać, że wśród osób, u których występuje choroba o podłożu autoimmunologicznym, istnieje zwiększone ryzyko rozwoju kolejnego zaburzenia, które powstaje w wyniku tego samego mechanizmu. Zatem u każdego pacjenta chorującego na choroby z autoagresji, szczególnie jeśli dotyczą one gruczołów wewnątrzwydzielniczych (takich jak tarczyca), wymagane jest także uwzględnienie w diagnostyce możliwości występowania chorób współistniejących (5). W przypadku osób z autoimmunologiczną chorobą tarczycy często współwystępują również: zanikowe zapalenie żołądka czy choroba trzewna (celiakia) (2).