Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy u dzieci. Szacuje się, że choroba Hashimoto dotyczy nawet do 10% dzieci, a ryzyko jej wystąpienia wzrasta wraz z współistnieniem innych chorób genetycznych (zespołem Downa, zespołem Turnera, zespołem Albrighta) oraz autoimmunologicznych (cukrzycą typu 1, chorobą Addisona-Biermera). Choroba ta może się ujawnić na każdym etapie życia, od okresu niemowlęcego, czy dzieciństwa, aż po dorosłość.
Rozwój dziecka, a choroba Hashimoto
Prawidłowe funkcjonowanie tarczycy jest niezbędne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. Ponadto, tarczyca wydziela hormony, które warunkują rozwój układu nerwowego począwszy od życia płodowego, aż do trzeciego roku życia. Ze względu na ryzyko wystąpienia zaburzeń w rozwoju dziecka związanymi z nieprawidłowym funkcjonowaniem tarczycy, w Polsce obowiązkowo wykonuje się u noworodków tzw. badania skriningowe w kierunku wrodzonej niedoczynności tarczycy. Są to badania, które pozwalają na szybkie wykrycie choroby a tym samym zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia jej powikłań (4).
Diagnostyka
Diagnostyka choroby Hashimoto u dzieci nie różni się od diagnostyki u dorosłych i obejmuje wykonanie badań laboratoryjnych i niekiedy badań obrazowych:
- Oznaczenie stężenia hormonów tarczycy we krwi (T3 oraz T4) oraz stężenia TSH. W chorobie Hashimoto stężenie T3 i T4 jest zazwyczaj obniżone, natomiast stężenie TSH jest zazwyczaj prawidłowe lub podwyższone. Zakres referencyjny stężeń poszczególnych hormonów różni się w zależności od wieku dziecka. Przykładowo norma TSH dla dziecka 14-miesięcznego wynosi 0,4-7,0 mIU/l, dla dziecka 5-letniego 0,4-6,0 mIU/l, a dla dziecka 14-letniego 0,4-5,0 mIU/l, natomiast norma fT4 dla dziecka 14-miesięcznego obejmuje wartości 8-17 pmol/l, dla dziecka 5-letniego 9-20 pmol/l, a dla dziecka 14-letniego 8-17 pmol/l.
- Badanie przeciwciał przeciwtarczycowych: antyTPO i antyTG. Przeciwciała te są specyficzne dla choroby Hashimoto i występują nawet u 95% chorych.
- USG tarczycy, w którym widoczny jest specyficzny obraz świadczący o stanie zapalnym.
Objawy
Manifestacja objawów choroby Hashimoto może być różna w zależności od wieku dziecka. Pojawiające się objawy związane są ze zniszczeniem znacznej części tarczycy. Do najczęściej występujących objawów można zaliczyć (3):
- zaburzenie rozwoju, opóźnienie dojrzewania,
- spowolnienie wzrostu,
- otyłość,
- zaburzenia koncentracji,
- problemy z nauką,
- zaparcia,
- senność,
- zmęczenie
- nietolerancja zimna.
Wraz z chorobą Hashimoto mogą występować inne choroby o podłożu zapalnym. Dość często wśród dzieci stwierdza się współistnienie choroby Hashimoto z cukrzycą typu 1, ponieważ w przebiegu niedoczynności tarczycy często upośledzony jest metabolizm węglowodanów.
Leczenie
Proces leczenia choroby Hashimoto u dziecka indywidualnie ustala lekarz. Obejmuje ono głównie leczenie hormonami tarczycy (tyroksyną). Dawkę hormonów tarczycy dobiera się w oparciu o badania krwi. Standardowa dawka wynosi 4-6 μg/kg dla dzieci w wieku od 1 do 5 lat, 3-4 μg/kg dla dzieci w wieku od 6 do 10 lat i 2-3 μg/kg dla dzieci w wieku 11 lat i starszych. Nieco większe dawki mogą być stosowane podczas leczenia choroby z objawem wola. Leczenie zwykle trwa całe życie, a monitorowanie skuteczności leczenia obejmuje badania kontrolne TSH oraz ewentualnie TSH i fT4, co około pół roku (1).
Dodatkowo warto, tak jak w przypadku dorosłych, zwrócić uwagę na dietę, w tym na goitrogeny. Są to substancje, które blokują przyswajanie jodu (ich źródła to warzywa krzyżowe: brokuł, kalafior, czy brukselka). Jednakże, nie należy suplementować jodu, ponieważ nadmiar jodu zaostrza stany zapalne. Swoją dietę warto urozmaicić w produkty bogate w selen (źródłem selenu są orzechy brazylijskie, podroby, zwłaszcza nerki, jak i żywność pochodzenia morskiego) (5).