Nigella sativa powszechnie znana jako czarnuszka siewna, czarnuszka ogrodowa lub czarny kmin jest rośliną jednoroczną, wywodzącą się z rodziny jaskrowatych. Charakteryzuje się białymi lub niebieskimi kwiatami, mocno rozgałęzionymi pędami oraz czarnymi nasionami. Rośnie ona głównie w ciepłym klimacie. Spotkać ją można jednak również na terenie Europy, w rejonie zachodniej Azji oraz północnej Afryki. Popularna jest także w Indiach i w Egipcie. Popularność tej rośliny z roku na rok zwiększa się prawdopodobnie z uwagi na jej cenne walory smakowe, ale także wysoką wartość odżywczą oraz dobrze poznane właściwości zdrowotne.
Wartość odżywcza czarnuszki
Olej z czarnuszki jest dobrym źródłem korzystnych dla naszego zdrowia nienasyconych kwasów tłuszczowych (m.in. linolowego, oleinowego, arachidonowego oraz eikozadienowego). Nasiona czarnuszki są także bogate w witaminy (np. wit. E) i składniki mineralne takie jak: wapń, cynk, miedź, potas i żelazo. Czarnuszka jest ponadto źródłem steroli roślinnych, które pomagają w walce z wysokim poziomem cholesterolu. W jej składzie znajdziemy także flawonoidy posiadające właściwości przeciwutlniające, chroniące przed stresem oksydacyjnym i wolnymi rodnikami.(1).
Zastosowanie w przemyśle spożywczym
Czarnuszka znajduje liczne zastosowanie w przemyśle spożywczym. Ze względu na cenione walory smakowe oraz właściwości konserwujące zarówno olej jak i nasiona czarnuszki stosowane są powszechnie jako przyprawa i dodawane są do ciast, pieczywa, mięs, marynat czy sałatek.
Właściwości zdrowotne czarnuszki
Czarnuszka jest jednak rośliną cenioną nie tylko w świecie kulinarnym, ale również w medycynie. Doniesienia piśmiennictwa dotyczą głównie jej działania przeciwutleniającego, przeciwbakteryjnego i przeciwzapalnego. Wykazano również jej korzystny wpływ na obniżenie poziomu cholesterolu oraz glukozy w surowicy krwi. Ze względu na swoją szeroką aktywność biologiczną czarnuszka jest coraz częściej stosowana w profilaktyce i leczeniu chorób zakaźnych, chorób układu oddechowego, chorób związanych z przewodem pokarmowym, a także chorób nerek i układu krążenia (2, 3).
Czy czarnuszka może mieć zastosowanie w leczeniu choroby Hashimoto?
Według badań opublikowanych w czasopiśmie „BMC Complementary and Alternative Medicine” w 2016 roku, spożycie kilku gramów czarnuszki, może wywierać korzystny wpływ na przebieg autoimmunologicznych chorób tarczycy, w tym choroby Hashimoto.
Do badania przeprowadzonego przez Farhangi i wsp. włączonych zostało 40 osób chorych na Hashimoto w wieku od 22 do 50 lat. Populacja badana została następnie podzielona na dwie grupy. Jedna z grup otrzymała 2 g sproszkowanych nasion czarnuszki w kapsułkach, druga natomiast przyjmowała taką samą ilość skrobi, która pełniła rolę placebo. Czas trwania interwencji w obu grupach wyniósł 8 tygodni. Po tym okresie w grupie otrzymującej czarnuszkę, w porównaniu z osobami przyjmującymi placebo, zaobserwowano istotne statystycznie obniżenie wybranych wskaźników antropometrycznych takich jak: masa ciała, wskaźnik BMI oraz obwód talii. W grupie badanej zaobserwowano również znaczne zmniejszenie stężenia hormonu TSH (przed interwencją: 6.42 ± 3.86 mIU/l, po interwencji: 4.13 ± 2.35 mIU/l) i przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO, przed interwencją: 294.55 ± 210.05 IU/ml, po interwencji: 147.99 ± 158.33 IU/ml). W grupie otrzymującej czarnuszkę wykazano ponadto zwiększenie stężenia trijodotryroniny (T3; przed interwencją: 0.92 ± 0.27 mmol/l, po interwencji: 1.06 ± 0.34 mmol/l) natomiast stężenie tyroksyny (T4) pozostało bez zmian. Z kolei w grupie przyjmującej placebo nie zaobserwowano podobnych efektów.
Niniejsze badanie wykazało korzystny wpływ stosowania czarnuszki na funkcjonowanie tarczycy i parametry antropometryczne u pacjentów z chorobą Hashimoto. Biorąc pod uwagę zaobserwowane efekty zdrowotne warto rozważyć wprowadzenie czarnuszki do terapii choroby Hashimoto (4).
Podsumowanie
Podsumowując, nasiona czarnuszki siewnej, obok swoich walorów cenionych w sztuce kulinarnej, wykazują także udowodnione właściwości zdrowotne. Do tej pory wykazane zostało m.in. jej działanie przeciwutleniające, przeciwbakteryjne i przeciwcukrzycowe. Jednak najnowsze wyniki badań mogą sugerować także korzystne właściwości czarnuszki w terapii chorób o podłożu autoimmunologicznym, w tym także choroby Hashimoto.