SIBO (z ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth), czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, charakteryzuje się nadmierną ilością bakterii w jelicie cienkim, co prowadzi do licznych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takich jak bóle brzucha, wzdęcia czy biegunki (1).
Zaobserwowano, że wśród osób z niedoczynnością tarczycy zespół SIBO występuje znacznie częściej, aniżeli w populacji ogólnej. Jakie jest więc powiązanie niedoczynności tarczycy z SIBO?
SIBO – przyczyny, skutki, diagnostyka, dieta
Wśród czynników predysponujących do powstawania zespołu SIBO znajdują się m.in. wrodzone oraz nabyte wady przewodu pokarmowego, silne sytuacje stresowe czy też zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego. Jednak w grupie ryzyka znajdują się także osoby po przebytej operacji w obrębie jelit, chorujące na nieswoiste zapalenie jelit, a także kobiety z rozległym endometrium, czyli chorobą charakteryzującą się obecnością tkanki wyściełającej jamę macicy, poza macicą.
Organizm człowieka posiada mechanizmy odpowiedzialne za kontrolę populacji bakterii jelitowych, natomiast SIBO rozwija się wówczas, gdy mechanizmy te zostają zakłócone. Przykładem może być zahamowanie wydzielania kwasu solnego w żołądku, czy też zwolnienie perystaltyki jelit. Pojawienie się przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim może spowodować odpowiedź zapalną w błonie śluzowej jelita, wywołując tym samym objawy charakterystyczne dla SIBO (2).
Pacjenci zmagający się z zaburzeniami mikroflory jelitowej bardzo często borykają się z bólem brzucha, nudnościami, wzdęciami, przewlekłą biegunką, zgagą czy też niekontrolowaną utraty masy ciała. Jednak u niektórych osób choroba ta może przebiegać bezobjawowo lub objawy te mogą być niespecyficzne, przez co odpowiednia diagnoza może być utrudniona. Zbyt późne włączenie odpowiedniego leczenia może być niebezpieczne i przyczyniać się do licznych niedoborów pokarmowych wynikających ze złego wchłaniania tłuszczów, białek, węglowodanów oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E i K) (3,4).
Aktualnie zalecaną metodą diagnostyczną dla SIBO są testy oddechowe. Polegają one na badaniu metabolitów bakterii, tj. wodoru i metanu w wydychanym powietrzu, które powstają, po dostarczeniu do jelita cukru.
Najłatwiejszymi do zastosowania zaleceniami żywieniowymi dla osób z zespołem SIBO jest ograniczenie w diecie spożycia cukrów (takich jak m.in. cukier biały, słodzone napoje czy słodycze) oraz alkoholu. Bardziej restrykcyjnym i jednocześnie bardziej efektywnym postępowaniem jest zastosowanie tak zwanej diety low FODMAP (5). Polega ona na czasowym wykluczeniu produktów bogatych w silnie fermentujące sacharydy i poliole, takich jak na przykład warzywa roślin strączkowych, warzywa kapustne, przetworzona żywność, niektóre zboża i cukry czy wybrane produkty mleczne.
Na czym polega związek między SIBO a niedoczynnością tarczycy?
Jak donoszą naukowcy, występowanie zespołu SIBO jest bardziej powszechne u osób z niedoczynnością tarczycy, niż w populacji ogólnej i dotyczyć może nawet ponad połowy osób cierpiących na tę jednostkę chorobową (6). Dodatkowo wśród osób z niedoczynnością tarczycy częściej dochodzi do zaburzeń perystaltyki jelit (m.in. do zmniejszonej aktywności motorycznej przełyku i żołądka), które mogą być czynnikiem ryzyka rozwoju przerostu bakteryjnego jelita cienkiego.
Jak wykazały badania, dieta Low FODMAP skutecznie przyczynia się do poprawy objawów żołądkowo-jelitowych u osób z zespołem SIBO i niedoczynnością tarczycy. Jednak przed rozpoczęciem jej stosowania, wskazane jest włączenie antybiotykoterapii. Wówczas objawy żołądkowo-jelitowe (takie jak wzdęcia czy bóle brzucha) ulegają znacznemu osłabieniu. Warto również wspomnieć, że nie zaobserwowano istotnego wpływu przyjmowanych antybiotyków na poziom hormonów tarczycy.
Podsumowanie
Istnieją doniesienia o korelacji zespołu SIBO z niedoczynnością tarczycy. Z tego względu zaleca się, aby osoby chorujące na niedoczynność tarczycy i jednocześnie borykające się z zaburzeniami perystaltyki jelit (o których mogą świadczyć m.in. częste zaparcia) wykonały badania diagnostyczne w kierunku SIBO.