Zaparcia – częsty problem w Hashimoto
W obecnych czasach zwiększa się zapadalność na chorobę Hashimoto. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, choroba ta dotyka obecnie ponad 1 mln osób w Polsce, z czego zdecydowaną większość wciąż stanowią młode kobiety. Jednym z objawów często zgłaszanym przez pacjentki z chorobą Hashimoto są zaparcia (1).
Zaparcia jako objaw choroby Hashimoto
Zaparcia to zaleganie treści jelitowej przez dłuższy czas w przewodzie pokarmowym, najczęściej w jelicie grubym. Nie ma z góry narzuconych norm co do liczby wypróżnień. Zdrowy człowiek może pozbywać się treści jelitowej zarówno 2 razy dziennie lub częściej, jak i rzadziej niż raz na dwa dni. Jeżeli nie cierpi przy tym na żadne dolegliwości, a stolec jest prawidłowy to nie ma podejrzeń co do nieprawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Natomiast w celu diagnozy zaparć zostały opracowane wymogi, które musi spełniać pacjent.
U pacjenta z zaparciami powinny występować minimum 2 objawy z wymienionych: uczucie niepełnego wydalenia treści jelitowej oraz stolec o twardej lub grudkowatej konsystencji, wysiłek podczas parcia w trakcie wypróżniania, wypróżnianie się 3 razy w tygodniu lub rzadziej, uczucie przeszkody w trakcie wypróżnień w obrębie odbytu lub odbytnicy, przymus ręcznych manipulacji w defekacji lub brak luźnych stolców i wykluczenie występowania zespołu jelita drażliwego. Problemy z oddawaniem niestrawionych resztek pokarmowych może być związany z nadmiernym wchłanianiem wody w jelicie grubym, co skutkuje spadkiem jej zawartości w treści jelitowej. Zmniejsza się wtedy objętość stolca i staje się on twardy (2).
Nieprawidłowe wypróżnianie się jest uznawane za zaparcia, jeśli problem występuje przez przynajmniej 6 miesięcy (według Kryteriów Rzymskich IV). Dodatkowo przyjęto, że jeśli przypadłość pojawia się częściej niż 3 razy w miesiącu w perspektywie ostatnich 3 miesięcy to zaparcia nie są jeszcze wyleczone.
Czynnikami ryzyka pojawienia się zaparć są m. in.: dieta o małej zawartości błonnika pokarmowego, niska aktywność fizyczna i niektóre leki.
Jak zwalczyć zaparcia? Rola błonnika pokarmowego
Istotną rolę w leczeniu zaparć wydaje się odgrywać odpowiednio dobrana dieta. Pacjenci z chorobą Hashimoto, którzy cierpią na zaparcia powinni zwłaszcza zwrócić uwagę na odpowiednią podaż błonnika pokarmowego z dietą.
Błonnik pokarmowy spełnia wiele korzystnych funkcji dla organizmu. Wiąże wodę, co poprawia perystaltykę jelit przez skrócenie czasu pasażu i zwiększenie objętości niestrawionych resztek pokarmu. Dzięki temu ułatwia wypróżnianie. Ponadto zmniejsza wchłanianie związków toksycznych przez wiązanie ich w jelitach. Zwiększa także uczucie sytości po posiłku, jednocześnie wywołując spadek stężenia cholesterolu i glukozy w surowicy krwi. Zalecana dzienna ilość spożycia błonnika pokarmowego to 25-30 g na dobę.
Jaka żywność jest bogata w błonnik pokarmowy?
Błonnik pokarmowy można znaleźć przede wszystkim w produktach zbożowych z pełnego przemiału. Z tego powodu warto jest zastąpić w codziennej diecie produkty jak chleb pszenny, biały ryż, makaron pszenny produktami z pełnego przemiału np. pieczywem pełnoziarnistym oraz razowym, brązowym ryżem, pełnoziarnistym makaronem, gruboziarnistymi kaszami, otrębami i płatkami zbożowymi. Błonnik pokarmowy znajduje się również w orzechach (przykładowo w migdałach i orzechach laskowych) oraz nasionach mi in. słonecznika, sezamu i dyni.
Żywnością zawierającą duże ilości błonnika pokarmowego są też warzywa i owoce. Wśród nich można wymienić: brokuły, kalafiory, pomidory, banany, maliny, kiwi, awokado oraz wiele innych. Ponadto pod względem zawartości błonnika wyróżniają się owoce suszone jak: morele, rodzynki i śliwki. Zawartość błonnika pokarmowego w 100 g suszonych owoców jest porównywalna do jego zawartości w 100 g produktów zbożowych z pełnego przemiału (3).
Odżywiaj się regularnie!
Aby pozbyć się zaparć dodatkowo należy pamiętać o regularnym sposobie żywienia, dostosowanym do potrzeb danej osoby i występującej choroby. Dieta powinna składać się z 4-5 posiłków dziennie, przy czym warto pamiętać o spożyciu ostatniego posiłku na 2-3 godziny przed snem. Pozwoli to powstrzymać zwolnienie metabolizmu, czyli zmniejszyć ryzyko wystąpienia nadwagi lub otyłości.
Spożywaj odpowiednią ilość płynów
Przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów jest ważnym aspektem w profilaktyce i leczeniu zaparć. Wypijanie dziennie 2 litrów płynów lub więcej zwiększa pozytywny wpływ spożycia błonnika pokarmowego. Należy pamiętać, że znaczną większość przyjmowanych płynów powinna stanowić woda, a ograniczać należy przede wszystkim słodkie napoje gazowane.
Aktywność fizyczna a zaparcia
W profilaktyce zaparć istotne są także regularne ćwiczenia fizyczne. Aktywność fizyczna wzmaga motorykę jelita grubego, przez co ma istotny wpływ na czas pasażu stolca. Prawidłowy czas pasażu powinien wynosić 20-72 h. Często brak ruchu skutkuje występującymi zaparciami, dlatego ważna jest zmiana stylu życia. 30-60 minut umiarkowanych ćwiczeń fizycznych dziennie poprawia konsystencję wydalanej treści, a także zapobiega wystąpieniu dolegliwości typu gazy i wzdęcia.
Probiotyki
W leczeniu zaparć pomocne okazać się mogą również probiotyki. Jak wykazano mogą one istotnie zmniejszać częstość bólów brzucha i wzdęć. Do probiotyków szczególnie polecanych osobom cierpiącym na zaparcia należą bakterie kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus, bakterie z gatunku Bifidobacterium, a także probiotyczne drożdże – Saccharomyces boulardi. Bakterie probiotyczne można ponadto znaleźć w fermentowanych produktach mlecznych (m. in. w jogurtach) oraz kiszonkach.
Podsumowanie
Zaparcia są częstym i dużym problemem w chorobie Hashimoto. Stanowią one dyskomfort w życiu codziennym i nie należy ich bagatelizować. Podjęcie kroków w celu rozwiązania problemów z wypróżnianiem jest bardzo ważne, gdyż zaparcia mogą prowadzić do dalszych powikłań. Odpowiednia zmiana nawyków żywieniowych oraz większa aktywność fizyczna są istotnymi elementami profilaktyki zaparć.