Selen to silny przeciwutleniacz, pełniący bardzo ważną rolę w walce z wolnymi rodnikami, który dodatkowo wzmacnia układ odpornościowy. Obecnie coraz więcej uwagi poświęca się także roli selenu w rozwoju choroby Hashimoto. U większości pacjentów z chorobą Hashimoto obserwuje się podwyższone stężenia przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO). Obecność tych przeciwciał ma wpływ na stopień uszkodzenia tarczycy (4). Na chwilę obecną, nie opracowano skutecznej metody leczenia tej choroby. Przypuszcza się natomiast, że suplementacja selenem może hamować wytwarzanie przeciwciał anty-TPO i w ten sposób wpływać korzystnie na nasilenie objawów choroby (2).
Wpływ selenu na pracę tarczycy
Tarczyca to narząd, którego tkanki charakteryzują się stosunkowo dużym stężeniem selenu. Pierwiastek ten jest składnikiem enzymów, które są związane z gospodarką hormonalną tarczycy. Jednym z najważniejszych jest dejodynaza tyroninowa, która jest niezbędna do osiągnięcia i utrzymania równowagi hormonalnej tarczycy. Uczestniczy ona w przemianach tyroksyny (T4) do trijodotyroniny (T3). W tkance tarczycowej zachodzą przemiany białek z selenem, dlatego też rola tego składnika w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy jest bardzo istotna. Aby ten pierwiastek mógł pełnić prawidłową funkcję, niezbędna jest odpowiednia podaż jodu, z uwagi na to, że selen ma wpływ na jego przyswajalność (1).
Źródła selenu w diecie
Największą ilość selenu w produktach spożywczych znajdziemy w orzechach brazylijskich. Warto pamiętać, że na jej zawartość ma wpływ zarówno kraj pochodzenia jak i zasobność gleby w ten pierwiastek. Najbogatsze w selen są orzechy z Brazylii, najmniejszą zawartością charakteryzują się orzechy z Boliwii. Oprócz orzechów brazylijskich selen znajdziemy w: nasionach słonecznika, pestkach dyni, siemieniu lnianym, grzybach (np. shitake, pieczarkach), szparagach, orzechach włoskich, wołowinie, indyku, ryżu oraz rybach. Należy pamiętać, że biodostępność selenu z pożywieniem wynosi około 55% (8).
Zalecane dzienne spożycie selenu
Ze względu na regionalne różnice w średnim poziomie selenu w organizmie zalecane są różne dawki podaży selenu w diecie w zależności od regionu. Przykładowo amerykańskie Narodowe Instytuty Zdrowia (National Institutes of Health – NIH) zalecają osobom dorosłym spożycie 55 µg selenu dziennie, natomiast wytyczne Niemieckiego Towarzystwa Żywienia (German Nutrition Society – DGE) zalecają w badanych krajach (Austria, Niemcy, Szwajcaria) 70 µg selenu dla mężczyzn i 60 µg dla kobiet (3).
Rekomendowane dzienne spożycie selenu (ang. Recommended Dietary Allowances (RDA)) w Polsce wynosi 55 µg. Badania z ostatnich lat jednoznacznie wykazują, że Polacy należą do populacji o niskim spożyciu tego składnika mineralnego. W Polsce średnie spożycie selenu wynosi około 40 µg/dzień dla kobiet i około 65 µg/dzień dla mężczyzn. Za prawidłową stężenie selenu we krwi uważa się natomiast wartość pomiędzy 70 a 150 µg/L. Pamiętajmy, że nadmierna ilość selenu w organizmie może być konsekwencją poważnych konsekwencji zdrowotnych (6).
Suplementacja selenem
Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że u osób z chorobą Hashimoto przyjmujących preparaty selenu poziom przeciwciał anty-TPO był niższy, w porównaniu do osób, które nie stosowały suplementacji tym pierwiastkiem. Pojawia się więc pytanie czy i w jakiej ilości osoby z chorobą Hashimoto powinny przyjmować suplementację selenu. Dane na ten temat nadal są niejednoznaczne. Najważniejsze to jednak zachować ostrożność, a ewentualną suplementację selenem i jej dawkę rozważyć indywidualnie podczas konsultacji z lekarzem (9).